Recensie | Nymphomaniac I + II (Immy Verdonschot)

Twee jaar geleden kondigde regisseur Lars von Trier aan dat hij een film ging maken wat je een pornofilm kon noemen. Hij staat bekend als een provocateur en met zo’n omschrijving werd de film al snel als omstreden bestempeld. Verder besloot Von Trier om geen publieke statements over de film te geven, de pers te woord te staan en/of interviews te doen. Tot op heden heeft de regisseur zich hieraan gehouden. Om dit nog extra te benadrukken staat hij zelfs met Duck tape over zijn mond op de verschillende promofoto’s.

Titel: Nymphomaniac (I + II)
Regisseur en scenarist: Lars von Trier
Cast: Charlotte Gainsbourg, Stellan Skarsgard, Stacy Martin, Shia LaBeouf, Christian Slater, Jamie Bell, Uma Thurman, Willem Dafoe, Mia Goth, Sophie Kennedy Clark, Connie Nielsen
Speelduur: 116 minuten (I), 126 minuten (II)
Genre: Drama, Erotiek
Release: vanaf  26 december 2013 in de bioscoop

Nymphomaniac (I + II)

Op een koude winteravond wordt Joe gevonden door Seligman. In elkaar geslagen en achtergelaten in een donkere steeg ligt zij op de grond. Wanneer hij aanbiedt om de ambulance of politie te bellen, weerhoudt zij hem hiervan. Daarop neemt hij Joe mee naar zijn huis om haar wonden te verzorgen, warme kleding en thee te geven. Eenmaal thuis vraagt hij hoe het zo ver heeft kunnen komen en luistert hij aandachtig naar Joe die hem vertelt over haar verslaving: Zij is een nymfomaan. Ze deelt haar erotische levensverhaal met hem en daarbij geeft ze haar diepste geheimen bloot.

Lars von Trier

Von Trier is al een tijdje bezig met zijn ‘depressie-trilogie’. Na Antichrist en Melancholia vormt Nymphomaniac het slotdeel in zijn zoektocht naar eigen trauma’s en fobieën. Oorspronkelijk was de film ongeveer vijf uur lang, maar om de film in de bioscoop uit te brengen ging deze door een strenge controle en montageproces. De aangepaste (gekuiste) versie heeft uiteindelijk onze bios gehaald. Beiden delen gaan dan ook niet zozeer over seks, maar meer over schuld, zonden en een pijnlijk verlangen. De stempel van Von Trier wordt in de eerste seconden al duidelijk met een prachtige opening van een steegje waar je slechts het geluid hoort van de omgeving, zoals regendruppels op een vuilnisemmer. Abrupt wordt dit afgebroken door nummer van Rammstein en je zit meteen in de film.

Hoofdstukken

Joe vertelt haar verhaal in acht verschillende hoofdstukken, waarbij ze aanhaakt bij objecten in de slaapkamer van Seligman – hoe dun die connectie ook lijkt te zijn. Hij kan hierdoor gemakkelijker relativeren waarom Joe bepaalde keuzes heeft gemaakt. Haar cynische blik op het leven, waarbij zij zichzelf ziet als slecht of duivels vanwege haar verslaving, wordt tegenover de neutrale mening van Seligman gezet die niet gelovig is en ook geen oordeel over haar leven velt. Het enige wat hij doet is luisteren en zijn eigen filosofieën erop loslaten. Op deze manier worden haar verhalen, vertoond in flashbacks, eerder studiemateriaal dat je aan het denken zet, dan iets wat je een pornofilm zou noemen.

Wetenschap

Seligman vindt zijn eigen manier om te relativeren aan Joe’s verhaal. Zo komt hij herhaaldelijk met verwijzingen, zoals een techniek om te vissen waarmee Joe mannen in haar val probeert te lokken. Wetenschap is ook niet onbekend voor Joe. Zo was haar vader een dokter die zelf een grote bewondering had voor de natuur, met name bomen, wat hij overdroeg aan Joe. In de gesprekken met Seligman wordt iedere keer op dergelijke dingen aangehaakt wat iedere scène een diepere betekenis geeft. Hoewel hun meningen misschien verschillen in bepaalde aspecten, ontstaan er zo vele filosofisch uitwisselingen.

Seks, bloot, SM en vooral veel ophef

Ondanks alle ophef over Nymphomaniac valt de seks behoorlijk mee in de film. Er is vooral veel bloot te zien, zo zijn in Volume 1 op een gegeven moment vele verschillende piemels pontificaal in beeld en is er sprake van expliciete seks. In het tweede deel begint Joe te experimenteren met SM, maar voor het overgrote deel blijft alles echter redelijk aseksueel. Opwindend is het in ieder geval niet te noemen. Aan het einde van de eerste film is een teaser te zien van Volume 2, wat toont dat deze vele malen heftiger zou zijn. Zoals gezegd is er sprake van SM, maar door de combinatie van de gesprekken met Seligman, als ook de soundtrack van vele klassieke stukken weet Von Trier de spanning behoorlijk op te bouwen maar ook net zo gemakkelijk weg te laten ebben.

 

Eén film

Hoewel Nymphomaniac bestaat uit twee delen (Volume 1 en Volume 2), was de film bedoeld als een geheel. Joe wordt bont en blauw gevonden in een steegje, waarna Seligman zich afvraagt hoe het zover gekomen is. Aan het einde van het eerste deel heb je misschien een idee gekregen van hoe dit kan zijn gekomen, maar de daadwerkelijke reden wordt niet genoemd. Daarnaast zal iedereen die de film ziet vragen hebben over Seligman, die rustig naar het verhaal van Joe luistert zonder opgewonden te raken. De reden hierachter komt ook in deel twee pas naar boven. Hoewel de film dus in twee delen vertoond wordt en ik heb in twee afzonderlijke persvoorstellingen (met ongeveer twee weken ertussen) gezien heb, zie ik Nymphomaniac als één geheel en daarmee ook als een film. Mocht je Volume 1 gezien hebben, dan blijf je zitten met onbeantwoorde vragen en mocht je deze willen skippen en alleen Volume 2 kijken, dan mis je een behoorlijke voorkennis als ook de opbouw van de film.

Een leuke film kun je Nymphomaniac niet noemen. Interessant daarentegen wel. Lars von Trier weet Joe sympathiek over te laten komen door haar schuldbewust haar verhaal te laten vertellen tegenover de neutrale Seligman. Zowel Charlotte Gainsbourg als Stellan Skarsgård zetten geweldige rollen neer, maar ook de bijrollen van bijvoorbeeld Uma Thurman zullen je lang bijblijven. Von Trier heeft weer een bijzondere film weten neer te zetten, barstensvol talent, met een apart verhaal, een hoop commotie en veel filosofische, historische en culturele weetjes.

Xoxo,

Immy