Recensie | The Laundromat (Rafael te Boekhorst)

The Laundromat is (nog) te zien op Netflix, zie ook de trailer. Daar wordt het een “film” genoemd. Volgens Wikipedia en de filmdirecteur Steven Soderbergh is het een biografische comedy-drama. Maar ik vind het op een theaterstuk en  tegelijkertijd op een documentaire lijken. Verder bestaat de film uit drie korte verhalen, wat het extra complex maakt. Voor sommigen is dit iets te complex. Voor anderen, zoals mij, zorgt alleen dit al voor een interessante …film… om naar te kijken. Verder is de film gebaseerd op het boek Secrecy World: Inside the Panama Papers Investigation of Illicit Money Networks and the Global Elite van Jake Bernstein, wat alles nog fascinerender maakt.

Titel: The Laundromat
Regisseur: Steven Soderbergh
Cast: Meryl Streep, Gary Oldman, Antonio Banderas, Jeffrey Wright, Melissa Rauch, Jeff Michalski, Jane Morris, Robert Patrick, David Schwimmer, Cristela Alonzo, Larry Clarke, Will Forte, Chris Parnell, Nonso Anozie, Larry Wilmore, Jessica Allain, Nikki Amuka-Bird, Matthias Schoenaerts, Rosalind Chao, Kunjue Li, Ming Lo, James Cromwell, Sharon Stone
Scenario: Scott Z. Burns
Genre: Komedie / Drama
Speelduur:  96 minuten
Releasedatum: 18 oktober 2019

De film opent heel catchy met een fijn palmboomstrand. But nothing is what it seems. Twee nette heren komen in beeld en vertellen hun verhaal… terwijl ze dat doen lopen ze weg en wordt duidelijk dat het strand maar uit een paar coulissen bestond… De film zit vol met dit soort surrealistische scenes, die de kijker er op attent maken dat ook deze film maar een enscenering is! Ik ben een enorme fan van dit soort ingebouwde zeefreflecties die de kijker eraan doet herinneren dat wat hij ziet niet echt is, maar hem wel weer doet afvragen wat nou eigenlijk wél realiteit is…

Die twee mannen die in beeld kwamen bestaan namelijk werkelijk. Het zijn Jürgen Mossack (Gary Oldman) en Ramón Fonseca Mora (Antonio Banderas). Beiden leven nog, en waren niet erg blij toen Netflix besloot de film te publiceren. Ze klaagden Netflix aan op 16 oktober 2019, zonder succes (lekker voor ze!).

Op het eerste gezicht lijkt Mossack een ordelijke Duitser, een echte accountant. Maar we komen er al gauw achter dat er volgens hem met werkelijke ordelijkheid niet genoeg, en niet snel, heel veel geld verdiend kan worden. Fonseca begon idealistisch, hij wilde de wereld redden, ging bij de Verenigde Naties werken, maar kwam er toen achter dat dat nou niet zo makkelijk was. Dus gaf hij het op en probeerde wat makkelijkers om aan zijn succes te komen. Toen hij Mossack ontmoette, begreep hij dat ze dezelfde doelstelling voor ogen hadden: veel geld door een bedrijf dat offshore shell-companies beheert. Zo ontstond Mossack Fonseca.

De scenes wisselen snel en vaak abrupt. Na de korte introductie van deze twee mannen zien we een oude vrouw, Ellen Martin (gespeeld door Academy Award-winnares Meryl Streep), en haar man. Na een verschrikkelijk ongeluk op een boot komt Ellens man om het leven. Tragedie. Maar het wordt erger. Want dan blijkt de botenmaatschappij plotseling niet verzekerd te zijn. Het verzekeringsbedrijf was namelijk in bezit van een ander bedrijf, dat plotseling failliet bleek te zijn gegaan… Vreemd… De weduwe kan het er niet bij laten en begint een lange zoektocht, de hele wereld door. Opzoek naar een bedrijf dat steeds weer onderdeel van een ander bedrijf lijkt te zijn, of dat door onverklaarbare redenen niet meer bestaat of alleen maar een naambordje op een brievenbus is.

Wat zijn shell-companies? Daar kom je in deze film enigszins achter. Een shell company is niets meer dan een leeg omhulsel, een shell dus. Shell companies kun je in andere shell companies stoppen die dan weer beheerd worden door andere shell companies. Op die manier ontstaat er een heel ingewikkeld netwerk van bedrijfjes die alleen bestaan op papier. Maar die bedrijfjes hebben vaak wel handige bankaccounts, waar je veel geld op kan zetten. Vooral als zo een bedrijfje zich nou net op een “offshore” plek bevindt, waar het houden van bankgeheimen gelegaliseerd is. Waar je dus de gegevens over geld kan verbergen. Gegevens over wie wat krijgt van wie en hoeveel. Landen die aan dat soort dingen mee doen, zijn een hele hoop kleine eilandjes, zoals de Kaaimaandeilanden, maar ook landjes zoals Panama, Uruguay en Zwitserland.

Er zijn dus niet alleen mensen die zonder verantwoording aandelen kopen en verkopen en daardoor financiële crisissen veroorzaken. Naast de vreemde wereld van investeringen bestaat er ook een werkelijk zeer complex netwerk van vreemde bedrijfjes en velletjes papier, dat de dubieuze inkomsten van de veel te machtigen gewetenloos verbergt en vergroot op kosten van anderen. “Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven…” (Psalm 1:1-6; Lukas 6:20-23, Mattheus 5:5) is een theologische motiefje dat de film kritisch reflecteert. Want als de zachtmoedigen iedereen over zich heen laten lopen, dan wordt het niks met de wereld. Dat blijkt uit het voorbeeld dat de weduwe Ellen geeft. Als je na het kijken van deze film nog steeds geïnteresseerd bent en je wat tegen dit soort corruptie wilt doen, kijk dan hier bij de website van de OCCRP.  Daar vindt je alles over de twee genoemde bedriegers en kan je ook zelf een kijkje in de Panama Papers nemen. Maar let wel, de mannen zijn nog op vrije voet. Na drie maanden celstraf werden ze gewoon vrijgelaten. Waarom? Omdat hun praktijken wettelijk gezien niet strafbaar waren en noch steeds legaal zijn.

Dit is een goede film! Op andere websites schrijven ze er misschien minder goed over, waarschijnlijk door het onconventioneel genre en omdat de verhaallijn nogal warrig is, maar ik hou van originaliteit. Daarom geef ik The Laundromat drie sterren.

★★★☆☆

Rafael te Boekhorst