Recensie | Crossroads (Raymond Doetjes)

In 1984 brak Ralph Macchio door met zijn rol als The Karate Kid. Nadat hij in dat jaar Johnny Lawrence in de dojo had verslagen ging hij in zijn volgende film het gevecht aan aan met gitaarvirtuoos Jack Butler (Steve Vai) in de klassieke ‘Road Trip’ en ‘Coming of Age’ film, Crossroads (1986). In dit artikel zullen wij eens kijken of deze film de tand des tijds heeft doorstaan. Is het een “BLAST”? Of ligt deze film in “THE PAST”?

Titel: Crossroads
Regisseur: Walter Hill
Scenario: John Fusco
Cast: Ralph Macchio, Joe Seneca, Jami Gertz, Steve Vai
Speelduur: 96 minuten
Genre: Muziek / Drama
Release: 14 maart 1986

Crossroads gaat over de 17 jaar oude gitaarvirtuoos Eugene Martone (Ralph Macchio). Eugene heeft de zogenaamde ‘gave van de gouden handjes’ en slaat een gedeelte van zijn high-school educatie over om al op zijn 17de in Julliard (equivalent van ons Koninklijke Conservatorium) klassieke gitaar te mogen studeren. In een opening sequentie horen wij Eugene de Turkse Mars van Mozart spelen om deze vervolgens te eindigen met wat noten uit de klassieke blues toonladder. Dit tot ergernis van zijn snobistische docent, die hem nog even haarfijn uitlegt dat dit soort muziek een bepaalde culturele achtergrond benodigd, die Eugene ‘gelukkig’ niet heeft. Hij zou zich dus gezegend moet voelen om het bij de cultureel geaccepteerde de klassieke stukken te mogen houden. Het culturele verschil tussen economische klasse en blank en donker Amerika is de subtext van deze film – de blues muziek is het voertuig om te ontdekken.

Willy Brown, gespeeld door de geweldige zanger Joe Seneca is een norse verweerde blues harp legende en de laatste overgebleven persoon die met de legendarische Robert Johnson heeft gespeeld. Voor wie Robert Johnson niet kent, dit is de blues gitaar speler die volgens de folklore zijn ziel verkocht aan de duivel en ineens beroemd werd en 17 jaar later op nog steeds mysterieuze wijze om het leven is gebracht.

Eugene klampt zich aan Willy vast om het verloren 30ste lied (ook volgens burger folklore) van Robert Johnson te leren en deze op te nemen en zo een beroemde blueslegende te worden. Willy heeft initieel geen zin om zich in te laten met een blanke upper-middeklasse prep-school jongen. Willy heeft echter een donker geheim dat hij moet confronteren en gebruikt uiteindelijk Eugene onder de valse voorwaarde om hem de 30ste song van Robert Johnson te leren om zo naar Mississippi te komen. Gaandeweg leert Willy bewust dan wel onbewust Daniel-san,…euhmm Eugene wat het is om een echte blues man te worden. Want de blues zit niet in techniek maar in je levenservaring. Eugene wordt in de drie dagen dat ze van Memphis naar Mississippi liften snel volwassen. Vooral wanneer hij verliefd wordt op Frances (Jamie Gertz), die eveneens op zoek is naar roem en net als hij en Willy liftend door Verenigde Staten gaat. Ze liften vervolgens een stuk met z’n drieën.

In die drie dagen volgt een mooie road trip door de hardlands van het zuiden van de Verenigde Staten, die ook de problemen van corruptie, armoede onder blank en donkere mensen en rassenverdeling laten zien. De beelden van deze etnische verschillen en het racisme, zijn er in de werkelijkheid na 32 jaar nog steeds. Ik heb zelf enorm veel tijd in Amerika door gebracht, waaronder ook in het zuiden. Recentelijk heb ik dit zelf helaas moeten ervaren en zien.

Willy probeert Eugene dus ook de achterliggende cultuur en de echte oorsprong van de blues bij te brengen, hetgeen voor een New Yorks prep-school jochie niet makkelijk is. Pas wanneer Eugene zijn eerste geconsumeerde liefde met zijn tegenspeelster verliest, begrijpt hij wat de blues echt is en speelt hij voor het eerst niet alleen technisch de perfecte blues maar ook emotioneel met zijn hart. Eugene heeft zijn doel bereikt maar tegelijkertijd iets verloren; net zoals Robert Johnson. Willy moet zijn doel nog bereiken en zijn drang om terug te gaan naar Mississippi heeft niets te maken met heimwee of de blues, maar met de deal die hij net als Robert Johnson heeft gesloten met de Duivel op die ‘duivelse’ kruising (crossroads).

Willy realiseert dat zijn dagen bijna geteld zijn en dat de Duivel de belofte van roem en rijkdom niet heeft nagekomen. Hij probeert daarom onder de deal van zijn ziel uit te komen. Deze man is bijna 80 jaar oud en nog zo naïef als een boterbloempje; alsof je met de Duivel met een gesloten beurs over een getekend contract kan onderhandelen! Echter geeft deze charismatisch ogende Duivel (een donkere man! Stel je voor wat de Social Justice Warriors hier nu over zouden zeggen!) Willy de kans het contract te ontbinden als Willy zijn protegé (Eugene) een gitaar battle wint tegen de nieuwste rekruut Jack Butler (Steve Vai). Indien Eugene verliest, zal ook zijn ziel toebehoren aan de duivel.

Een gitaar battle? Tegen Steve Vai? Really???!! Was de inconsistentie van het feit dat Eugene eerst een koperen slide koopt in de Pawn Show en daarna in de rest van de film alleen met een slide van flessenhals speelt niet voldoende? Dit is echt een enorm vreemde manier om het verhaal te doen ontknopen! Maar wat vond ik dit als tiener een super sequentie! Het was de Kraanvogel trap maar dan met Gitaren! In de derde akte bevinden wij ons dus met Eugen in de spreekwoordelijke ring, waar hij het opneemt in een gitaar duel tegen Steve Vai. Iedereen die Ralph Macchio heeft gezien in The Karate Kid heeft een enorm deja-vu! Of wij Ralph nu in een karate pak zien of in een 80s oversized blazer met een trilby hod en een Telecaster om zijn nek, maakt in deze niet uit. Hier is zijn kraanvogel trap een mooie klassiek stuk muziek, dat hij feilloos speelt wanneer hij opmerkt dat hij het met blues licks het niet kan winnen van Jack Butler.

Blast from The Past: Recensie Crossroads (Raymond Doetjes)

Maar iedereen die een beetje gitaar kan spelen hoort na de enorme neo-klassieke “Intimidation lick” van Jack Butler dat Eugene in werkelijkheid nooit een kans zou hebben gehad. Het is voor de kijker ook niet duidelijk wie nu in deze battle aan het winnen is en wie aan het verliezen! Totaal verschillende licks wisselen zich af in hoog tempo. In de film The Karate Kid kon je ook als karate leek volgen wie er voor staat, maar hier zijn de regisseur en producenten de kijkers toch echt vergeten het boekje met de spelregels te overhandigen. Er is dus ook geen conflict en spanning. Toch is de virtuositeit in het muziekspel waanzinnig!

Om een lang verhaal kort te maken, komt het er eigenlijk op neer dat Jack Butler die rock muziek speelt (de duivelse muziek) het verliest van Eugene, de jongen met een rein hart en de pure vorm van klassieke muziek. Jack Butler reageert vervolgens als een verwende kleuter en gooit zijn gitaar op de grond en loopt weg… In plaats van even die hoge noot te spelen door de Tremelo iets je naar achter te trekken of gewoon een minor derde, vijfde of achtste te spelen… Oke, nu gaan we naar een muziek recensie toe dus terug naar het oordeel over deze klassieker. Tja… als tiener vond ik dit een geweldige film, niet op zijn minst omdat ik zelf muzikant was/ben en ik enorm respect heb voor Steve Vai zijn shred kunsten. Maar na 32 jaar later de film dus teruggekeken te hebben, heeft deze wel wat van zijn glans verloren.

Ralph Macchio speelt een aardige rol, maar het is niet anders dan hoe hij The Karakte Kid speelde. Het is gewoon The Karate Kid met gitaren en zonder ‘wax-on, wax off’. Het is duidelijk dat Ralph zich wat verder trachtte te ontwikkelen als acteur in deze film, maar de rol geeft daar de ruimte niet toe en tot overmaat van ramp lijkt deze ook nog eens op die van de Karate Kid! Zijn ‘guru’ is ook hier een oude man met een zwaar verleden. Ralph zijn nep gitaarspel ziet er behoorlijk overtuigend uit en dat met dank aan Arlen Roth (muziek consultant/supervisor); die helaas door de producenten niet het krediet en respect heeft gekregen die hij eigenlijk verdiende voor deze film.

De vibe van het ruwe zuiden van de VS is voor iedereen die daar is geweest in zijn eenvoud prachtig weergegeven; waar men tegenwoordig met overbodige crane shots, drone shots of zelfs CG trucs een omgeving in beeld brengt, is het hier zo eenvoudig mogelijk gedaan. Door bijvoorbeeld de camera laag bij de grond te zetten met een groothoeklens en de personages dan off-center te zetten, hetgeen zeker op de kruising een visuele spanning geeft.

Waar de film dus ondanks de virtuositeit uit elkaar valt is bij de gitaar battle. Initieel wilde men dat Ry Cooder –die samen met Arlen Roth veel van de muziek in deze film ook heeft gespeeld—Jack Butler laten spelen. Op een bepaald moment zijn de producenten van gedachte veranderd en zijn Keith Richards, Frank Zappa en Stevie Ray Vaughn overwogen. Maar toen deze film in 1985 in productie ging ontplofte de neo-classical metal scene en de producenten wilden hiervan een graantje meepikken. Dus kozen zij ervoor om de blues guitar battle overboord te gooien, Steve Vai in te huren en het een gevecht tussen Klassieke muziek tegen Rock muziek te maken. Hetgeen onlogisch is want we hebben net gezien hoe Eugene een echte blues man werd en hij dan 5 minuten later de guitar battle moet winnen met zijn klassieke muziek?!

Echter moet ik eerlijk toegeven dat ik als 13 jarige ook overstag ben gegaan toen ik hoorde dat Steve Vai er in meespeelde! Ik zat net op de MAVO en er vielen lessen uit. Een klasgenootje en ik hebben toen de film twee keer achterelkaar gezien – Ik ga nu ook iets opbiechten want ik neem aan dat diefstal na 32 jaar wel is verjaard en anders betaal ik wel het equivalent van 5 gulden… Wij hebben ons destijds na de eerste voorstelling verstopt zodat we zonder te betalen de tweede voorstelling die middag ook konden zien; alleen om de shred-tastic gitaar solo van Steve Vai nog eens te horen! Om vervolgens thuis naar mijn kamer gestuurd te worden omdat ik veel te laat thuis was. Dus de producenten hadden wel gelijk dat wij, verwende Gen-X pubers, deze heavy metal invalshoek supergaaf zouden vinden. Echter had Arlen Roth op de lange termijn dus gelijk toen hij hardop zijn twijfels uitsprak naar de producenten over hun keuze om de pure Blues Battle Ry Cooder als Jack Butler (of zelfs Keith Richards of Stevie Ray Vaughn) te vervangen voor een heavy metal invloed. Want een pure blues film had inderdaad een veel tijdlozer karakter gehad.

Tevens zou deze film, vandaag de dag, heel wat Social Justice Warriors gillend in een stuip laten schieten. Zelf mij vielen de vrouwonterende, seksistische en- stereotype racistische opmerkingen in bijna iedere scene op! En als ik dat al merk, dan wilt dat wat zeggen. Ik moet objectief blijven en hoe graag ik het ook een “BLAST” wil noemen is toch echt een een film die toebehoort aan “THE PAST”.

Raymond Doetjes, Subliminal Artist Productions

★★☆☆☆