DVD Recensie | Jacques Tati: De Complete Collectie (Immy Verdonschot)

Titel: JACQUES TATI: de complete collectie
Regisseur: Jacques Tati
Scenario: Jacques Tati, Henri Marquet, Art Buchwald, Jacques Lagrange, e.a.
Cast: Jacques Tati, Marcel Fraval, Honoré Bostel, Alain Fayner, Barbara Dennek, Rita Maiden, Jean-Pierre Zola, Betty Schneider, Louis Perrault, André Dubois, Paul Demange, Pierre Bramma e.v.a.
Medium: DVD-box, 7 discs (tevens op Blu-ray)
Speelduur: 800 minuten
Genre: Komedie, klassieker

Taal: Frans, Nederlands ondertiteld | Beeldformaat: 16:9 & 4:3, kleur & zwart/wit | Audio: Dolby Digital, 5.1, 2.0 en 1.0 | Release: Februari 2014

Inhoud

1. Jour de Fête (hoofdfilm) + A L’Amèricane (documentaire)+ trailer Jour de Fête + Trailers Mishima, La vie est un long fleuve tranquille en La Passante de Sans-Souci
2. Les Vacances de M. Hulot (hoofdfilm) + Beau Temps, Vent Léger (filmanalyse) + Trailers La Passante des Sans-Souci, Jour de Fête en La vie est un long fleuve tranquille
3. Mon Oncle (hoofdfilm) + Tout est beau (documentaire) + Tout communique (filmanalyse) + Trailers (zie 2)
4. Playtime (hoofdfilm) + Scènes met audiocommentaar + Jacques Tati, Guest of Tempo TV Show (behind the scenes) + “Like Home” (documentaire) + Trailers (zie 2 & 3)
5. Trafic (hoofdfilm) + Trafic International (filmanalyse) + Trailers (zie 2, 3 & 4)
6. Parade (hoofdfilm) + “En Piste” (filmanalyse) + Trailers (zie 2, 3, 4 & 5)
7. Bonusdisc: Alle korte films van Jacques Tati (Cours du Soir, L’école des Facteurs, Gai Dimanche, Soigne Ton Gauche, Dégustation Maison, Forza Bastia, On Demande Une Brute) + “Les Lecons du Professeur Goudet” + Trailers (zie 2, 3, 4, 5 & 6)

Achtergrond Tati

Jacques Tati (Jacques Tatischeff, 1907-1982) begon zijn carrière in het Franse variététheater, maar vond al snel zijn weg naar het grote scherm. Zijn speelfilmdebuut in 1949 was Jour de Fête, een satire op de snel moderniserende wereld. Na de oorlog kon iedereen namelijk wel wat afleiding gebruiken en dat is precies wat hij bracht. Tati, de grootmeester van de Franse komedie, was zowel regisseur, acteur, schrijver als producent van zijn films. Hoewel hij slechts zes films op zijn naam heeft staan, wordt hij gezien als een van de belangrijkste naoorlogse filmmakers. Zijn talent voor compositie, geluid en visuele details hebben filmmakers als Wes Anderson (Moonrise Kingdom, The Grand Budapest Hotel) en Alex van Warmerdam (Ober, Borgman) geïnspireerd. Zijn zowel maatschappijkritische als hilarische films vormen samen dan ook een van de meest unieke en plezierige repertoires in de (Franse) filmgeschiedenis. Zo was zijn scenario voor Les Vacances de M. Hulot genomineerd voor een Oscar en ontving hij voor Mon Oncle de Oscar voor Beste Buitenlandse film. Een film die tevens voor de Gouden Palm genomineerd werd en uiteindelijk de Juryprijs in Cannes won. In 1977 is zijn gehele oeuvre bekroond met een César.

LANGE FILMS

Jour de Fête (1949)

De postbode van een Frans plattelandsdorpje wil bewijzen dat hij met zijn gammele oude fiets de post even snel kan bezorgen als de gemoderniseerde Amerikaanse postbedrijven. Het gevolg is een reeks even hilarische als tijdloze stunts.

Jacques Tati maakt veel gebruik van humor uit het dagelijkse leven. Maar bovenal is deze film een zwart/wit slapstick met knipogen naar het werk van Charlie Chaplin en Buster Keaton. Hoewel de kwaliteit van deze film er met de jaren niet beter uit is komen te zien (lees: op een HD tv zal het misschien iets minder mooi te bekijken zijn dan een oude tv-doos), valt er nog goed te lachen om de fysieke humor. Tati zet duidelijk een karikatuur neer, maar misschien dat de film voor de hedendaagse kijker iets te lang duurt.

Les Vacances de Monsieur Hulot (1953)

In een badplaats aan de Atlantische kust behouden de toeristen hun saaie, serieuze gewoontes uit de stad. Monsieur Hulot probeert met volle teugen van zijn vakantie te genieten, maar verstoort met zijn vrolijke geklungel, zonder dat hij zich daarvan bewust is, de rust van de andere hotelgasten.

Tati moet het vooral hebben van zijn lengte. Veel van de humor is ook hier weer fysiek en gekoppeld aan de onhandigheid van het hoofdpersonage. Waar deze humor vaak voor de hand ligt zal het minder enthousiast ontvangen worden. Maar desalniettemin weet Mr Hulot je af en toe nog aardig te verrassen en een glimlach op je gezicht te toveren.

Mon Oncle (1958)

De kleine Gérard woont met zijn ouders in een hypermodern maar kil huis. Humor en kattenkwaad worden niet getolereerd. Gelukkig heeft hij nog zijn prettig gestoorde oom, Monsieur Hulot, wiens gevoel voor fantasie en verwondering een voorbeeld wordt voor Gérard. Tot grote ergernis van zijn ouders.

Een werkende formule verander je niet, dat toont Tati met Mr. Hulot. Dit keer genieten we niet van zijn vakantiebelevingen maar zien we hem in huiselijke sfeer. Waar alle moderniteit door hem met verbazing, verwondering, maar zeker ook met een licht cynische blik wordt bekeken. Het is een film vol contrasten: Zoals zijn oubollige bestaan tegenover de moderne levensstijl van zijn familie. Iets wat vaak leidt tot een slechte vorm van communicatie. Met alle conventies in het sociaal maatschappelijke bestaan wordt tevens de draak gestoken. Deze film is dan ook niet alleen interessant voor het vermaak, maar zeker ook vanwege de futuristische elementen die Tati al had bedacht en de kritiek die hij daar openlijk op uit.

Playtime (1967)

Monsieur Hulot loopt verloren rond in een doolhof van moderne architectuur en nieuwe technologische snufjes in Parijs. Hij wordt overrompeld door een invasie van Amerikaanse toeristen, en veroorzaakt zoals altijd pure chaos overal waar hij zich begeeft.

Playtime is een heerlijke film vol afwisseling. Waar deze begint op een beurs vol de nieuwste snufjes weet Tati weer heerlijk kritiek te leveren op alles wat dit met zich meebrengt. Zoals onder andere de toeristen. In deze film komen zo ook verschillende talen (Engels, Duits) als ook veel verschillende merken voorbij (Philips). Daarmee stelt de film zich wat grootser op. Een groot thema in deze film is ook het openstellen van je privéleven naar de buitenwereld. Zo gaat Tati langs bij een bedrijf waar het pand vrijwel volledig uit glas lijkt te bestaan. En wanneer Hulot over straat loopt, zul je ook zien dat de wanden van de woonkamers een en al glas zijn. Met alle social media weet zelfs een klassieke film als deze je toch nog een spiegel voor te houden over wat je wel en niet naar buiten brengt voor de gehele wereld.

Trafic (1971)

Monsieur Hulot rijdt met een nieuwe kampeerwagen door Frankrijk en België naar de autobeurs van Amsterdam (RAI). Daar zal het prototype tentoongesteld worden. Maar door files, technische mankementen en douaneperikelen allerhande dreigt hij niet op tijd in Amsterdam aan te komen.

Oorspronkelijk was het idee om samen met de bekroonde Nederlandse filmmaker Bert Haanstra samen te werken voor deze film. Helaas ging de samenwerking niet lekker en ging Tati zonder hem verder. Trafic is weer een volgende stap na Playtime, waar Hulot wat minder in beeld is en ook het internationale karakter wordt uitgebreid. Zo gaat Hulot hier zelf de grens over, waar vooral de taalbarrière voor problemen lijkt te zorgen. Deze film geeft een prachtig tijdsbeeld wat betreft auto’s maar ook wat betreft de technische snufjes die Tati bedacht voor de camper: Van douches, slaapplekken en tafels tot kook/scheermogelijkheden. Tati weet het verhaal prachtig op te bouwen tot ook wij eindelijk te zien krijgen wat er nou zo bijzonder is aan de kampeerwagen.

Parade (1974)

Een bruisende, feestelijke hommage aan het circusspektakel waarbij de rollen van publiek en artiest voortdurend door elkaar heen lopen. Door de verwonderende ogen van twee kinderen kijken we naar mimespelers, acrobaten, jongleurs en goochelaars.

Parade is een circusshow vol variëte-stukken en sportimpressies waar het publiek fanatiek aan mee kan doen. Er wordt gespeeld met optische illusies, maar bovenal is het een eerbetoon aan Tati zelf die zijn carrière in het circus begon. Bij deze film kan je er dan ook vanuit gaat dat je in principe een gewone circusshow bekijkt, waar af en toe een grappige blik achter de schermen wordt bloot gegeven. Maar bovenal is het leuk om te zien hoe Tati in zijn element was. Deze film maakt de cirkel van het werk Tati dan ook rond.

KORTE FILMS

On Demande Une Brute (Charles Barrois, 1934)
Een verlegen jongeman met ambities als acteur neemt de eerste de beste baan aan, zonder goed te weten waar hij aan begint…

Gai Dimanche (Jacques Berr, 1935)
Twee zwervers proberen een groep toeristen om de tuin te leiden om wat geld te verdienen.

Soigne Ton Gauche (René Clément, 1936)
Boer Roger waant zich bokser, maar wanner hij eindelijk in een echt duel verzeild raakt, blijkt het er niet zo goed vanaf te brengen…

L’école des Facteurs (Jacques Tati, 1946)
Een voorstudie van Jour de Fête, met Tati als een door snelheid en efficiëntie geobsedeerde postbode die het platteland onveilig maakt.

Cours de Soir (Nicolas Ribowski, 1967)
Monsieur Hulot leert een groep zakenmannen enkele levensbelangrijke lessen, zoals; hoe struikel je over een trap?

Dégustastion Maison (Sophie Tatischeff, 1976)
De lokale bakkerij trekt alleen maar mannelijke klanten aan. Zou het iets te maken hebben met de uniek manier waarop de bakkersvrouw haar deeg bereidt…?

Forza Bastia (Jacques Tati – Sophie Tatischeff, 1978)
Zoete waanzin maakt zich meester van Corsica wanneer de plaatselijke voetbalploeg de finale van de Europacup speelt.

In de meeste korte films op deze dvd gaat het om grappige scenario’s waar je de uitkomst al van weet. Zo doet Gai Dimanche denken aan de Laurel & Hardy avonturen, maar zijn het over het algemeen vermakelijke verhaaltjes waar van alles fout gaat. Forza Bastia is hierbij de uitzondering. Deze korte film heeft weinig verhaal en is over het algemeen een impressie van de voetbalgekte die kan ontstaan wanneer het landelijke team het tot de finale weet te schoppen. Vooral voor voetbalkenners, -fanaten en – gekken zal dit herkenbaar aanvoelen. De grootste aanraders van de dvd zijn L’école des facteurs, de voorstudie van Jour de Fête, waar je de leukste dingen van de film in terug ziet komen, en Cours de Soir waar de kwaliteiten van Monsieur Hulot door hemzelf worden toegelicht. Het geeft een grappig inzicht in enkele van zijn meest klunzige momenten.

Extra’s

De vele extra’s in deze box geven in je inzicht in het werk van Jacques Tati als nooit tevoren. Zijn originaliteit wordt aangestipt en besproken in de verschillende documentaires en filmanalyses, terwijl tevens aandacht is voor de verschillende onderzoeken die naar zijn werk zijn gedaan. Zo was Tati zo’n perfectionist dat hij de gewoonte had om zijn films tot jaren na de eerste release te hermonteren op basis van gemaakte notities. Of het nu gaat om de technische snufjes, zoals de ‘mobiele telefoon’ in Jour de Fête, de nieuwste uitvindingen voor in huis in Mon Oncle of de moderne camper in Trafic, alles wordt onder de loep genomen. Zowel architecten als inmiddels bekende regisseurs komen aan het woord over zijn unieke blik en de inspiratie die zij uit zijn werk haalden. Te denken valt hierbij aan David Lynch (Mulholland Drive, Twin Peaks), Michel Gondry (Eternal Sunshine of the Spotless Mind) en Wes Anderson. Maar niet alles is positief. Zo wordt tevens licht geschenen op de negatieve kritiek die Tati over zijn werk kreeg toen zijn films voor het eerst uitkwamen. Bijzonder is de behind the scenes, waar je Tati aan het werk kunt zien. Daar komen onder andere castleden aan het woord en zie je Tati buiten zijn rol als Mr. Hulot, als de ultieme perfectionist. Voor wie zich dus wil verdiepen in de even hilarische als maatschappijkritische wereld van Tati is deze collectie een absolute aanrader.

Box

De complete collectie van een Jacques Tati is een mooie compacte box met een klein inhoudsboekje en vooral vele extra’s op de dvd’s. Wat meteen opvalt zijn de vrolijke kleuren en speelsheid van de vormgeving. Het past volledig bij het opmonterende karakter van Tati en geeft je dan ook een goed beeld van wat je kunt verwachten bij het aanschaffen van de box: Humor, stijl en films voor jong en oud. Inhoudelijk moet je niet teveel verwachten van de trailers die als extra op de box te vinden zijn. Op iedere dvd staan trailers, maar dit zijn op iedere dvd dezelfde (met uitzondering van de eerste dvd). Technisch gezien valt er meer te vertellen. Aangezien Tati al vroeg experimenteerde met kleur als ook met 70mm film (zoals bij PlayTime) of verschillende formaten (Parade), zal dit een hele uitdaging zijn geweest voor het technische team achter de restauratie. Ondanks dat de beeldkwaliteit misschien niet van iedere film in HD formaat goed tot zijn recht komt, hebben de films een digitale poetsbeurt gekregen. Daardoor kun je deze in goede kwaliteit bekijken. Zo zijn de beelden minder donker dan in de allereerste exemplaren en zijn de best overgebleven onderdelen van zowel beeld als geluid uit verschillende versies gebruikt. Dit alles zorgt voor een frisse blik op het klassieke werk.

De films op zich zijn vermakelijk en zijn een ode aan het werk van Chaplin en Keaton. Mocht je dus geen genoeg van deze slapstickartiesten kunnen krijgen, dan vormt Tati een mooie Franse aanvulling op het genre. Het acteerspel, de scenario’s als ook de vormgeving in de films zorgen ervoor dat de box voor iedere doelgroep wel iets interessants biedt. Zo zal de complete collectie van Jacques Tati voor menig filmstudent of -fanaat een mooie aanvulling op hun dvdcollectie zijn, dankzij de vele analyses en documentaires. De allerjongsten zullen zich kunnen verwonderen aan de grappige technische snufjes als ook aan de klunzige kunsten van Mr Hulot, terwijl de oudere generatie het oeuvre van een geprezen filmmaker in hun context zullen waarderen. Terwijl fans die al bekend zijn met het werk van Tati zijn werk opnieuw kunnen bewonderen in de beste kwaliteit tot nu toe, zullen mensen die voor het eerst geïntroduceerd worden aan zijn werk, dit meteen op optimale wijze kunnen doen. Het is geen box waar je meteen iedere dvd van begin tot eind zult willen bekijken, maar als je het bekijkt is het zeker de moeite waard.

Xoxo,

Immy.

Met dank aan Lumière voor het beschikbaar stellen van deze dvd-box.