Full HD vs 4K | Zie IK het verschil in kwaliteit? (Sandro Algra)

Het is dan eindelijk zover: 4K is het nieuwe standaard formaat geworden om films te kijken! Zet je Blu-ray collectie van de afgelopen 10 jaar maar op Marktplaats, wissel je tv om en boor die gaten maar in je muur voor de Dolby Atmos speakers. ‘Maar wacht… de Olympische spelen in Tokio worden al in 8K uitgezonden! Waarom zou ik zoveel geld investeren in een nieuwe filmcollectie als ik straks weer opnieuw moet beginnen? Is het nog wel van deze tijd om een film op een disc te kopen?’ Met al die streaming mogelijkheden zou je denken dat films aanschaffen iets is voor de decadente materialistische hipsters. En zeg, wat betekent dat nou eigenlijk, 4K? Is dat de nieuwe 3D? Die 3D tv’s worden ook al niet meer verkocht… dus ik trap hier niet weer in! Investeren in 4K is een grote sprong die elke filmfreak met een fatsoenlijke loon wel zou willen nemen. Maar als je als geldbewuste filmliefhebber nog twijfelt dan hopen wij jullie in dit artikel op de hoogte te brengen van alle zaken waar je rekening mee moet houden. En hopelijk kun je aan het einde je eigen beslissing nemen over 4K. Stap ik over, en zie IK het verschil in kwaliteit?

Waarom niet gewoon streamen?

Laten we realistisch zijn, een fysieke filmcollectie is iets wat je steeds minder in huishoudens ziet. De verkoop van DVD’s is de laatste 15 jaar enorm gedaald, videotheken worden met uitsterven bedreigd en streaming services springen als paddenstoelen uit de grond. Als je een casual film consument bent die overdag zijn kinderen zoet wil houden met een animatiefilm en ‘s avonds een fatsoenlijke oorlogsfilm wil kijken heb je aan een Disney+ en Netflix account genoeg. Deze diensten streamen ook al steeds meer in 4K, dus als je dan nog om een hogere resolutie geeft hoef je alleen voor een goede tv te betalen.

Voor filmnerds als wij zijn er echter genoeg redenen om aan fysieke films vast te blijven houden. De filmmarkt is dankzij al die concurrerende streaming services erg versplintert. Als je alle grote series wilt volgen zit je al gauw vast aan een abonnement voor Netflix, Amazon Prime Video, Disney+, Crunchyroll en straks ook nog HBO Max. Een kieskeurige fan haalt dan gewoon zijn eigen film kopietjes in huis. En als ik toch mijn materialistische hipster pet op mag zetten: een UHD Blu-ray box set staat toch gewoon mooi in de kast, vooral zo’n gave steelbook editie of een Criterion Collection release! En de kwaliteit van een film op disc is meestal toch beter. De markt voor DVD’s is dan wel gedaald, maar de vraag naar luxe filmuitgaves is er nog altijd. Net als muziek op vinyl zijn films op discs nog lang niet dood.

Wat technische info

Om er zeker van te zijn dat 4K daadwerkelijk een superieur formaat is boven oudere formaten, laten we even een duik nemen in de technische aspecten hiervan. Een 4K Ultra-High-Definition (UHD) Blu-ray is in principe gewoon een Blu-Ray schijf met meer capaciteit, tot wel 100 GB. Meer data betekent minder compressie. Alle films die digitaal worden uitgebracht zijn gecomprimeerd. En dat is maar goed ook, anders zou je elke nieuwe film op een harde schijf van 4 Terabyte moeten kopen.

Als je de kwaliteit van een UHD film wilt meten, waar moet je op letten? Ik beschrijf hierbij wat belangrijke termen die later in deze blog vaker terug zullen komen.

Resolutie

Een standaard Blu-ray kan films vertonen in Full-HD. Dat is een resolutie van 1920 bij 1080 pixels. Een UHD Blu-ray kan films vertonen in 4K, een resolutie van 3840 bij 2160, dat is dus 4 keer zoveel pixels. Meer pixels geven een scherper beeld.

HDR

High Dynamic Range (HDR) is een video technologie die een hoger kleurencontrast biedt dan Standard Dynamic Range (SDR). HDR maakt donkerdere schaduwtinten, lichtere wittinten en meer detail in kleur mogelijk. Veel UHD Blu-rays maken gebruik van HDR.

WGC

Wide Color Gamut (WCG) wordt vaak geassocieerd met HDR, maar de twee zijn niet een en al hetzelfde. WGC biedt een breder kleurenspectrum en een sterkere kleurintensiteit, dus sterkere rood, blauw of geel tinten. Dit komt dichter bij het kleurenspectrum dat jouw oog kan zien.

Image Upscaling

Wanneer beeldmateriaal met software wordt geconverteerd naar een hogere resolutie. Lage resolutie films worden soms naar 4K geconverteerd.

Digital intermediate

De digitale master waarin een film wordt opgeslagen vóór de distributie. De kwaliteit van de film die je in de bioscoop en op je tv scherm ziet is afhankelijk van deze master.

Dolby Atmos

Waar films vroeger werden uitgebracht met een mono, stereo of surround geluidstrack kunnen UHD Blu-rays een Dolby Atmos track aan. Als je weleens een bioscoopzaal met Dolby Atmos geluid hebt bezocht dan zul je de ervaring wel kennen. Je zit als het waren in een geluid koepel.



‘Neppe 4K’, en hoe herken ik een goede 4K release?

‘Oké,  nu ik aan het sparen ben voor mijn tv en UHD Blu-ray speler kan ik beter al mijn films alvast in 4K aanschaffen?’. Nou, dat is niet altijd de beste optie. Want geloof het of niet, de 4K label betekent niet automatisch dat een film uitgave van hogere kwaliteit is. Bedenk ten eerste dat niet alle UHD Blu-rays gebruik maken van Dolby Atmos en HDR, wat de uitgaves minder voordelen geeft boven normale Blu-rays. En om de 4K resolutie te bereiken moeten sommige film distributeurs toch een beetje valsspelen. Bepaalde (vooral moderne) films zijn als het ware geen ‘originele 4K’.

In de vorige eeuw werden verreweg de meeste films nog op filmbanden opgenomen. Film heeft geen pixels, maar wel iets om resolutie mee te meten, namelijk film korrels. En hoe breder de filmband, hoe fijner de korrels. Neem 8mm film, misschien heb je wel meegemaakt dat jouw opa verjaardagen filmde met zijn Super 8 camera. En als je zijn tapes in een oude doos op zolder hebt gevonden kun je een digitale kopie maken van deze verjaardagsfilms. Maar voordat je ze meteen laat inscannen in 4K, bedenk dat deze resolutie misschien een beetje overdreven is voor 8mm. De al lagere resolutie van 8mm betekent dat opa’s films op jouw tv niet veel scherper zullen worden in 4K dan in 2K.

Oude Hollywood films worden van film naar digitaal geconverteerd voor een Blu-ray uitgave. Voor een 4K uitgave moet een film opnieuw in hogere resolutie worden gescand en gerestaureerd.

Hollywoodfilms werden daarentegen in 16mm, 35mm of zelfs 70mm opgenomen. 35mm, het meest gebruikte formaat, heeft een resolutie die wel 2 keer zoveel detail bevat als een 4K film. Daarmee ziet in principe elke pre-2000 Hollywood film er beter uit na een goede 4K restauratie. De klassiekers Blade Runner (1982), Lawrence of Arabia (1962) en 2001: A Space Odyssey (1968) zijn in 70mm opgenomen, dus die films komen veel meer tot hun recht in de nieuwe 4K uitgaves. De enige betere manier om ze te zien is in de bioscoop… in 70mm!

Zijn nieuwe films dan jouw geld waard in 4K? Niet altijd… Natuurlijk hebben we in Hollywood nog oude puristen zoals Christopher Nolan en Quentin Tarantino, die hoe dan ook hun films op een ouderwets rolletje willen blijven opnemen. In principe worden films echter nu digitaal geschoten.

Marvel films zijn met hun luidruchtige Dolby Atmos geluid natuurlijk gemaakt voor een filmische ervaring. Maar hoewel hoge resolutie camera’s hiervoor worden gebruikt, wordt de gemiddelde Marvel film tot een Digital intermediate van slechts 2K verkleind. ‘Waarom zouden ze dat in hemelsnaam doen!? De Marvel Cinematic Universe is toch een miljardenfranchise!?’. Dit heeft alles te maken met tijd en geld. De Marvel films gebruiken zoveel computer effecten dat het monteren in 4K simpelweg teveel data en laadtijd oplevert. En voor een filmreeks waar jaarlijks meerdere titels van horen uit te komen is dat economisch niet lucratief. De UHD Blu-Ray van Avengers: Endgame is dus geen originele 4K, het is een 2K film die naar 4K is geconverteerd via Image upscaling. Het blijft een leuke titel om in je collectie te hebben; maar voor een film die gekroond is tot ‘grootste bioscoopfilm ooit’ valt zijn 4K uitgave eigenlijk een beetje tegen; en dus is het jouw extra spaargeld misschien niet eens waard als de Blu-ray er ook prima uitziet.

Disney/Pixar animatiefilms zijn ook pas recent gebruik gaan maken van Digital Intermediates in 4K. Daarom zullen Soul en Toy Story 4 een goede toevoeging zijn aan je 4K collectie. Nu zul je denken: ‘Wat is het nut van een animatiefilm in Ultra HD kijken? Misschien heeft dit zin bij een fotorealistische animatiefilm als The Lion King (2019), maar in het gezicht van Woody uit Toy Story zul je toch nooit veel details als rimpels of gezichtshaar zien?’. Dat klopt. Maar dat neemt niet weg dat zelfs een klassieke animatiefilm als Akira van 4K kan profiteren. Het is immers een handgetekende film die op 35mm film is opgenomen. En ook deze titel is nu dus nog mooier naar een digitaal formaat geconverteerd. Met een hogere resolutie krijg je net iets scherpere getekende lijnen. HDR geeft een animatiefilm als deze ook een net wat rijker kleurenpalet.

Een andere animatieklassieker, Shrek, komt minder tot zijn recht in 4K. Dit is een 20 jaar oude digitale animatiefilm. En 20 jaar oude CGI wordt niet altijd beter met Image Upscaling, het kan zelfs zo zijn dat je de animatie imperfecties meer gaat zien. Dus tenzij je wilt profiteren van de nieuwe Blu-ray extra’s van Shrek kun je beter gewoon jouw oude Blu-ray opzetten, of wachten totdat de UHD release is afgeprijsd.

Lang verhaal kort: als je wilt weten of het de investering waard is om een film in 4K aan te schaffen dan is het handig om te weten in welk formaat de film is opgenomen en wat voor Digital Intermediate is gebruikt. Conversies via Image Upscaling zullen zelden zo mooi zijn als originele 4K.

TIPS: Hoe herken ik een goede 4K release?

  • Zie de achterkant van de film verpakking. Check de specificaties van de UHD Blu-ray en vergelijk het met de standaard Blu-ray. Maakt de UHD disc gebruik van Dolby Atmos, WCG en HDR? Zie voorbeeld Avengers: Endgame
  • Bezoek de pagina van de film op IMDB.com, en check de sectie Technical Specifications. Daar kun je zien wat de originele resolutie van de film is, en of het hier dus gaat om een originele 4K restauratie. Zie voorbeeld Avengers: Endgame
  • Lees of kijk een recensie die specifiek praat over de beeld- en geluidkwaliteit. Het Youtube kanaal Films At Home is specifiek gericht op Blu-ray en 4K releases.

The Lord of The Rings, en hoe je conversies goed aanpakt

Nu we een aantal minder geslaagde 4K uitgaves hebben besproken wil ik het hebben over een release die volgens veel recensies tot de beste 4K conversies behoort. Peter Jackson besloot dat het tijd was om zijn Middle Earth filmreeks in een complete 4K box set uit te brengen. Voor deze uitgave zijn geheel nieuwe 4K digital intermediates gemaakt, met verbeterde kleur en digitale effecten. En hierdoor zien de films er meteen weer modern uit… maar schrik niet, het gaat hier niet om ingrijpende veranderingen zoals men van een Star Wars remaster gewend is (meer daarover in het vervolg op deze blog). Het betreft nog steeds dezelfde films: Ian Holms gezicht is niet met deepfake vervangen en Sean Bean gaat (SPOILER!!) nog steeds dood in deze uitgave.


Aangezien ik deze films zelf nog niet op een 4K tv heb kunnen bewonderen wil ik hierbij mijn collega Glenn aan het woord laten, die inmiddels wel de volledige sprong naar 4K heeft gemaakt. Hierbij dus zijn korte maar kritische recensie.

Twintig jaar na de bioscooprelease van The Fellowship of the Ring verscheen de gehele trilogie recentelijk in een nieuwe 4K Blu-ray set. Is het de perfecte release waarop fans zaten te wachten? Nee niet helemaal, maar de trilogie heeft er nog nooit zo goed uitgezien!

Nu in 2021 heeft de gehele trilogie een nieuwe 4K-restauratie gekregen door WETA Digital. De films kregen een volledige 4K-scan van de cameranegatieven en visuele effecten (met digitale VFX opgeschaald van 2K-elementen) alsook een nieuwe color timing die mogelijk wordt gemaakt door HDR-verbetering. Het proces werd begeleid en goedgekeurd door regisseur Jackson. Het resultaat is dat de iconische scenes in Fellowship of the Ring eindelijk weer ontdaan zijn van de blauwgroene tint van eerdere Blu-ray edities.

Over het algemeen zorgt het natuurlijke 4K beeld voor een aanzienlijk verbeterde contrastbalans, waardoor de films niet alleen levendigere wittinten en dieper zwart krijgt, maar dat er ook meer zichtbaar wordt. De details zijn verbazingwekkend. Alles in het beeld valt op, van de bladeren aan bomen tot huidtextuur, de stiksels van kleding tot de individuele maliënkolder ringen. In sommige shots is de bekende filmkorrel echter minder aanwezig, waardoor delen van het beeld een gladgestreken uiterlijk krijgen. De digitale ruisonderdrukking is aanwezig in enkele shots, maar het is zeker niet storend. Dankzij de scherpte in de fijne details zullen de meeste kijkers het niet eens opmerken.

Na The Lord of The Rings trilogie verscheen in 2012 het eerste deel in de prequel trilogie The Hobbit. Deze films werden opgenomen in 5K met 48 beelden per seconde (High Frame Rate) in plaats van de standaard 24 frames per seconde. Zelfs als je er toentertijd voor koos om The Hobbit in de bioscoop niet in HFR te zien, zorgde het downgraden van beeldmateriaal naar 24 frames nog steeds voor een soort ontkoppeling met de film. De 4K-release van The Hobbit trilogie heeft dit probleem helemaal weggenomen. De film maken echt optimaal gebruik van de mogelijkheden van het Ultra HD-formaat en zijn qua beeld en geluid referentiekwaliteit.

Het bijna 15 jarige leeftijdsverschil tussen de trilogieën resulteerde wel in een esthetisch verschil tussen beide. Dit was voor Jackson ook reden om middels 4K HDR-remastering alle Middle Earth-films eruit te laten zien alsof ze tegelijkertijd waren opgenomen.

Glenn Abbink


Conclusie – Stap ik over naar 4K, ja of nee?

Hopelijk begrijp je nu een beetje wat de voordelen zijn van 4K, waarmee je jouw favoriete films dus in een nóg betere kwaliteit kunt bewonderen.

Is meer resolutie gelijk aan beter, en betekent dit dat ik alvast een 8K tv moet kopen? Nee! Momenteel zijn er geen films die op 8K worden uitgebracht. Nu zien we al dat sommige films tegen een plateau aan lopen als het gaat om verbetering in kwaliteit met HD uitgaves. Dus hoewel 8K technologie al lang bestaat, de film markt is daar nog lang niet op aangepast. Het kan nog wel 10 jaar duren voordat wij allen films in 8K gaan kijken.

Kunnen wij met onze menselijke ogen nog een verschil tussen 4K en 8K zien als sommigen nu al geen verschil menen te zien tussen een Blu-ray en een UHD Blu-ray? Het verschil in resolutie zie je natuurlijk nog wel als je met jouw gezicht een paar centimeter voor het scherm gaat zitten, hetgene waar onze moeders zich altijd zo druk om maakten. Maar de meeste mensen kijken liever tv vanaf de bank.

4K - Ja of Nee? | Overstappen naar UHD films (Sandro Algra) - The Lord of the Rings

Waarschijnlijk zullen tv’s met resoluties boven 4K ooit wel een voordeel hebben. Ik zou wel zo’n gave tv willen hebben zoals die van Harisson Ford in Blade Runner, waarmee je 50 keer in hoge kwaliteit op de kleren van een acteur kunt inzoomen. Maar bedenk in ieder geval dat een goede filmuitgave om veel meer gaat dan alleen pixels. Het gaat ook om kleur, geluid, filmkorrels, etc. In steekproeven zie je daarom soms dat men de ene 4K tv mooier vindt dan de andere 8K tv.

In het volgende deel van deze blog wil ik het hebben over goede en slechte film remasters, en waarom je soms toch maar beter je oude VHS en Laserdisc films niet moet weggooien. Maar als je nu overtuigd bent om de sprong naar 4K te maken dan wil ik hierbij alvast een lijstje delen van moderne en klassieke films die je kunt aanschaffen om alles uit jouw UHD tv en Dolby Atmos installatie te halen.

Moderne hits

Klassiekers

 

Sandro Algra


Bronnen




VOLG ONS

Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.

FacebookInstagramPinterestTwitter