Recensie | Blackmail (Sandro Algra)

Plankenkoorts: het overkomt de grootste artiesten. ‘Stel dat ik mezelf volledig voor schut zou zetten in het openbaar’… Een dergelijke angst kan fataal zijn voor een optreden, veel mensen kunnen de druk gewoon niet aan. Maar wat als niet alleen je imago maar ook je leven op het spel staat? Als een vreemdeling een geweer op je richt en je verzekert dat falen geen optie is, kan jij je zenuwen dan nog in bedwang houden? Of is er een punt waarop een omslag in je hoofd plaatsvindt en je zenuwen juist in het voordeel van je prestatie gaan werken? In de Spaanse onafhankelijke film Blackmail toont Elijah Wood aan hoe het voelt om een symfonie te spelen onder de meest angstaanjagende omstandigheden.

Titel: Blackmail
Regisseur: Eugenio Mira
Scenario: Damien Chazelle
Cast: Elijah Wood, John Cusack, Kerry Bishé, Tamsin Egerton
Speelduur: 90 minuten
Genre: Thriller
Te zien vanaf: 31 juli 2014

Teveel informatie

De film opent met een zeer strak geanimeerd introfilmpje. We zien allemaal abstracte figuren door het beeld vliegen, begeleid door dramatische klassieke muziek. De toon is hiermee alvast gezet: het belooft een zeer spannende psychologische thriller te worden. In grote 3D letters verschijnen de namen van onder meer Elijah Wood en John Cusack. Achteraf was het wellicht geen slimme zet om Cusacks naam al aan het begin te noemen. Hij laat zijn gezicht pas heel laat in de film zien en door zijn naam in dikgedrukte letters te tonen wordt meteen verklapt wie de man achter die mysterieuze stem is.

Uiteindelijk zien we de titel van de film verschijnen: Grand Piano. Volgens de ondertitelingen heet de film echter Blackmail. Ik vermoed dat deze nieuwe titel is bedacht om het idee weg te nemen dat de film over het dagelijks leven van een concertpianist gaat. Toch leek de originele titel mij passender. Het betreft dan wel een misdaadfilm, maar de piano is uiteindelijk het belangrijkste element uit het verhaal.

La Cinquette

Het is alweer vijf jaar sinds de grote afgang van de wereldberoemde concertpianist Tom Selznick (Elijah Wood). Tijdens het spelen van de legendarisch moeilijke (en fictieve) compositie “La Cinquette” klapte hij helemaal dicht. Sindsdien heeft hij nooit meer in het openbaar opgetreden, maar daar komt nu verandering in. Zijn vrouw, topmodel Emma Selznick (Kerry Bishé), heeft een comebackconcert voor hem georganiseerd. Speciaal voor deze gelegenheid zal de vleugel van Toms overleden mentor overgevlogen worden. Om zijn reputatie in ere te herstellen zal Tom dat beruchte muziekstuk als onderdeel van zijn repertoire weer moeten opvoeren. Het enige probleem is dat hij, wanneer het moment dan eindelijk daar is, de grootste plankenkoorts-aanval aller tijden beleeft. Als geen ander wenst hij dat het concert wordt afgeblazen.

Alsof het niet erger voor hem kon ontdekt Tom een handgeschreven tekst op zijn bladmuziek: “SPEEL ÉÉN NOOT VERKEERD EN JE BENT DOOD!”. Via een oortelefoon hoort hij de stem van de sluipschutter (John Cusack) die zich ergens in het concertgebouw bevindt. De schutter lijkt alles over hem te weten, van Toms carrière tot zijn privéleven. Hij houdt de pianist op zijn eigen podium gegijzeld in aanwezigheid van al het publiek en dwingt hem om het concert van zijn leven te spelen. Als hij een fout maakt wordt hij ter plekke doodgeschoten en als hij om hulp roept is het Emma die het met haar leven moet bekopen.

Perfect ritme

Het is indrukwekkend om Elijah Wood in deze rol te zien. Ter voorbereiding heeft hij zichzelf moeten trainen om de juiste pianotoetsen te raken en tegelijkertijd complete dialogen te voeren. Als je een instrument speelt weet je waarschijnlijk hoe verwarrend het kan zijn om andere handelingen daarmee te coördineren. Ik geloofde bijna dat hij die superingewikkelde stukken ook werkelijk speelde. Dat is niet alleen een grote prestatie voor hem maar vooral voor regisseur Eugenio Mira. Het verbaast me dan ook niet dat de man naast regisseur ook componist is. Het concert zelf beslaat meer dan driekwart van de film. Op een prachtige manier zien we de camera constant rondzweven op het podium. Dankzij de muziek van componist Victor Reyes voelt elk shot aan als een soort dans tussen de cameraman en de musici.

Phone Booth met hindernissen

‘Nou, in ieder geval wel een originele film’ hoorde ik iemand roepen die de bioscoopzaal uitliep. Het idee achter deze film klinkt inderdaad origineel, althans als je Phone Booth (2003) nog nooit hebt gezien. Op een paar belangrijke details na is het plot van deze twee films namelijk identiek. In Phone Booth wordt Colin Farrell in een telefooncel gegijzeld door een sluipschutter die hem dwingt zijn grootste leugens aan de buitenwereld op te biechten. Het is alsof de schrijver van deze film Phone Booth ooit zag en dacht: ‘Leuk concept, maar de film mist een beetje spanning… Wat als de hoofdpersoon nou een concertpianist was?’.

De toevoeging van een piano maakt het verhaal van deze film ietwat lachwekkend. Als je alleen maar wilt dat een musicus beter gaat spelen is het nogal een drastische maatregel om deze onder schot te houden: de pianist heeft immers al aangetoond niet al te best onder druk te kunnen presteren. Op een gegeven moment verwachtte ik ook een Looney Tunes-achtige wending: dat er een dynamietstaaf onder de allerlaatste toets van de piano verstopt zat (een vaak terugkerende grap, google maar eens: “exploding piano gag”). Er wordt zelfs letterlijk naar gehint dat er een soortgelijk mechanisme in de concertvleugel zou zitten. Je zou echter niet kunnen spreken van een bevredigende onthulling van de inhoud, de conclusie is een beetje flauw.

Je vraagt je constant af waarom iemand überhaupt zoveel moeite zou doen voor het orkestreren van een “perfect optreden”. Zo’n daad was best begrijpelijk geweest als het Hannibal Lecter was die aan de andere kant van de lijn had gezeten, of in ieder geval iemand waarvan je gelooft dat hij een moord zou plegen in het belang van een groot kunstwerk. John Cusack heeft dan wel een intimiderende stem maar zijn personage is behoorlijk eendimensionaal, je begrijpt totaal niet wat zijn motivatie is. Het is uiteraard moeilijk om iemand die niet in beeld te zien is van een complexe persoonlijkheid te voorzien, maar in Phone Booth wisten ze juist de minimale aanwezigheid van de slechterik in het voordeel van de film te laten werken. Die schutter had een gevoel voor humor en een onomstotelijk zelfvertrouwen, wat hem des te angstaanjagender maakte.

Prachtig opgenomen, weinig inhoud

Eigenlijk is de muziek de belangrijkste reden om Blackmail te zien, het hele concert is prachtig in beeld gebracht. Achteraf heb ik de soundtrack ook meerdere malen op Youtube beluisterd. Als thriller maakt het geheel helaas weinig indruk. Niet alleen had ik deze film qua plot bijna letterlijk al gezien maar de wendingen zijn eerder suf dan intrigerend. Ook het slot mondt helaas uit in een anticlimax, al maakte het gevoel van teleurstelling in mijn geval snel plaats voor een schouderophalend ‘ach, zoveel had ik eigenlijk ook niet van dat einde verwacht’. Deze film bewijst nogmaals dat een uitstekend geregisseerde thriller nog niet zoveel voorstelt zonder een geloofwaardig script.

★★1/2☆☆

Sandro Algra