Recensie | Captain Phillips (Sandro Algra)

2009 was een goed piratenjaar (of slecht, het is maar hoe je het bekijkt). Meer dan 300 aanvallen op schepen vonden in dat jaar plaats, waarvan de meerderheid gepleegd door Somalische piraten. De kaping van het Amerikaanse schip de Maersk Alabama was live op CNN te volgen. Een jaar later schreef kapitein Richard Phillips een boek over dit incident en de verfilming door regisseur Paul Greengrass is nu eindelijk op het witte doek te zien. Was deze kaping nou zoveel anders dan de rest of heeft de interesse vanuit Hollywood vooral te maken met de kwaliteit van het boek? Of schuilt het stiekem toch in het feit dat de slachtoffers in dit geval Amerikanen waren? Een goed verhaal is het in elk geval wel. Het is opmerkelijk dat Captain Phillips nog relatief snel na het voorval zelf verschijnt maar misschien is dit wel een goede keuze aangezien het thema nog actueel is.

Titel: Captain Phillips
Regisseur: Paul Greengrass
Cast: Tom Hanks, Barkhad Abdi, Barkhad Abdirahman, Faysal Ahmed, Mahat M. Ali, Catherine Keener, Michael Chernus, David Warshofsky
Schrijvers: Billy Ray, Richard Phillips & Stephan Talty
Speelduur: 134 minuten
Genre: Actie/Avontuur
Release: vanaf 21 november 2013 te zien in de bioscoop

Yaaarrrrrr!

Wat is het eerste waar je aan denkt bij het woord piraat? Waarschijnlijk aan de klassieke 17de- en 18de-eeuwse zeerover: een vogelvrije ontdekkingsreiziger die de regels van de maatschappij heeft ingeruild voor een leven vol rijkdom en avontuur. Of misschien denk je aan de moderne variant: een puistige Zweedse hacker die over de golven van het wereldwijde web surft om op illegale wijze films onder het volk te verspreiden. De piraten die de entertainmentindustrie domineren balanceren meestal tussen geromantiseerde mythes en lachwekkende karikaturen. Het nieuws schetst een grimmiger beeld van hedendaagse piraterij. In Somalië zouden piraten pionnen van de georganiseerde misdaad zijn. Het gaat hier om arme beroepsvissers die niks te verliezen hebben en zich schuldig maken aan ontvoering, martelpraktijken en moord.

Goliath tegen David

Het containerschip de MV Maersk Alabama vaart richting Kenya, onder leiding van Richard Phillips (Tom Hanks). Wanneer het schip de Golf van Aden passeert belandt het al snel in het vizier van de daar gevestigde piraten. Een patrouille van vier man onder leiding van Abduwali Muse (Barkhad Abdi) zet de achtervolging in met een klein motorbootje. Na enkele geïmproviseerde aanvallen slagen de mannen erin om aan boord te klimmen. De piraten eisen niks minder dan een buit ter waarde van miljoenen dollars. Het kapen van een enorm vrachtschip blijkt echter een lastige taak voor vier man, zeker als de helft van de bemanning zich blijkt te hebben verscholen. Wat volgt is een kat-en-muisspel tussen de piraten, bemanningsleden en de Amerikaanse autoriteiten.

Good Pirate, Bad Pirate

Kapitein Richard Phillips: “Een bescheiden man met een groot hart! Hij had nooit een held willen zijn, hij deed alleen wat noodzakelijk was voor het welzijn van zijn collega’s.” Dit type verhaal hebben we wel vaker gehoord, maar is deze weergave van Phillips accuraat? Misschien, misschien ook niet. Volgens sommige bemanningsleden zou de echte Phillips een ware held zijn. Anderen beweren dat hij roekeloos gedrag vertoonde en zijn eigen mensen onnodig in gevaar bracht. Het neemt niet weg dat Tom Hanks zijn rol uiterst geloofwaardig neerzet. Hij handelt als een waar rolmodel, maar wanneer de druk te groot wordt komen zijn menselijke angsten naar buiten.

Ook de piraten zijn herkenbare archetypes. Door hun schaars gekleed uiterlijk zijn ze in eerste instantie moeilijk van elkaar te onderscheiden maar al gauw blijkt elk van hen een uniek persoonlijkheid te hebben. Terwijl de ene de gijzelaars met geweld en dreigementen commandeert toont de andere meer empathie. ‘No Al Qaeda here, just business’ kondigt kapitein Muse aan wanneer hij Phillips voor het eerst ontmoet. De piraten voeren hun misdaden uit, niet uit ideologie of sadisme maar voor het geld. Voor hen zijn de overvallen enkel werk, en hun werk bedrijven ze uiterst fanatiek. Misschien missen deze graatmagere vissers hun extravagante kostuums en schouderpapegaai. Toch zou ik me veel meer bedreigd voelen als ik deze mensen op zee tegen zou komen in plaats van Johnny Depp met oogschaduw en vlechtjes.

Mam, ik moet kotsen!

Het kan niet vaak genoeg gezegd worden maar ‘shaky cam’ is een doorgeslagen trend in de filmwereld. Sinds films als The Blair Witch Project en de Bourne-trilogie (waarvan Greengrass er twee regisseerde) geldt schokkerig camerawerk als een populaire filmtechniek om een gevoel van realisme te suggereren bij de kijker. Het zou de illusie wekken van geïmproviseerde (in plaats van strak geplande) opnames. Captain Phillips is wat dat betreft een van de ergste gevallen. Ik kon deze film dan ook niet kijken zonder dat het woord “zeeziek” bij me opkwam. Voor een docudrama dat zich grotendeels op zee afspeelt is de keuze voor deze stijl best begrijpelijk, maar op een gegeven moment wil je de acteurs toch ook fatsoenlijk kunnen zien? Het is net alsof slecht camerawerk nu geaccepteerd wordt onder het mom van realisme. Dus luister goed cameramannen: een beetje gewiebel in jullie opnames is oké. Maar als jullie willen verhullen dat de getoonde gebeurtenissen zijn vastgelegd door een professionele filmploeg werkt deze techniek toch vooral averechts: hoe buitensporiger het gewiebel, hoe bewuster je wordt van de filmtechnieken.

Geen avontuur maar actie

Captain Phillips is een solide actiethriller met een uitstekende spanningsboog. Misschien had de tweede helft wel wat korter gekund maar als je eenmaal in het verhaal zit kijk je vol spanning uit naar de afloop. Ondanks een aantal minpuntjes kun je zeggen dat Greengrass dit waargebeurde verhaal prima tot leven heeft weten te brengen. De moderne piraat verdient ook zijn plek in de filmwereld. Hij zal nooit een avonturier zijn als de klassieke piraat maar voor hem is ook een totaal ander genre weggelegd.

★★★1/2☆

Sandro Algra