Recensie | Pride (Sandro Algra)

De jaren ’80 waren tijden van politieke polarisatie in het Verenigd Koninkrijk. Het land werd geregeerd door de conservatieve premier Margaret Thatcher, die de beslissing nam om verschillende kolenmijnen te sluiten. Volgens The Iron Lady bestond er helemaal geen maatschappij, alleen individuen, en ieder individu moest maar voor zichzelf zien te zorgen. Mijnwerkersvakbonden geloofden precies het tegenovergestelde en verenigden zich tegen dit beleid. Een onwaarschijnlijke bondgenoot van deze beweging was de groep LGSM (Lesbians and Gays Support the Miners). De jaren 80 waren namelijk ook een periode van homo-emancipatie in het land. De Britse wetten die homoseksualiteit criminaliseerden waren onlangs afgeschaft, maar nog altijd vochten homo’s tegen discriminatie en de aidsepidemie. Deze vriendschap tussen mijnwerkers en homoactivisten vormt een vrij obscuur maar zeer inspirerend hoofdstuk uit de recente Britse geschiedenis. Men toonde hiermee aan dat zaken als iemands geaardheid geen obstakel hoefden te zijn voor dat wat er werkelijk toe deed: gezamenlijk een hekel hebben aan Margaret Thatcher. Lees hier de recensie van Pride.

Titel: Pride
Regisseur: Matthew Warchus
Cast: Imelda Staunton, Bill Nighy, Andrew Scott, Dominic West, Joseph Gilgun, George MacKay, Ben Schnetzer, Paddy Considine
Speelduur: 120 minuten
Genre: Komisch drama
Release: vanaf 16 oktober 2014 in de bioscoop

Een moderne legende

Stephen Beresford was een van de vele mensen die niet geloofde in het verhaal van een organisatie homoactivisten die de arbeiders in Groot-Brittannië steunden. Toch hoopte hij dat het waar was, hij had er altijd al een script over willen schrijven. Na het vinden van een bron waarin Mark Ashton, de overleden leider van LGSM, werd genoemd ging Beresford op pad om de puzzelstukjes van deze geschiedenis bij elkaar te zoeken. Met hulp van Facebook en een flinke hoeveelheid detectivewerk kon hij de originele leden van de organisatie opsporen. Tot zijn eigen verbazing wist hij zelfs een mijnwerkersdorpje te vinden waar LGSM regelmatig op bezoek kwam. Veel inwoners hadden nog fijne herinneringen aan deze activisten, aan de muren van vergaderzalen hingen zelfs nog de foto’s!

Respect moet je verdienen

Londen, 1984. Wanneer de 20-jarige Joe (George MacKay) de straat oversteekt bevindt hij zich plotseling middenin een gay pride-manifestatie. Uit nieuwsgierigheid besluit hij zich bij deze menigte aan te sluiten. Snel bedenkt hij een smoes om wat later thuis te komen: zijn familie is nog altijd niet op de hoogte van zijn geaardheid. Na de demonstratie roept de jonge activist Mark Ashton (Ben Schnetzer) een handjevol mensen bij elkaar om een nieuwe beweging op te zetten: LGSM. Volgens zijn redenatie kunnen homo’s en lesbiennes pas werkelijk geaccepteerd worden als ze hun eigen bijdrage leveren aan de maatschappij, door bijvoorbeeld geld in te zamelen voor de stakende mijnwerkers: “Mijnwerkers zorgen voor elektriciteit, en zonder elektriciteit kunnen wij niet de hele nacht in een club dansen. Bovendien maken zij dezelfde ellende mee als wij: voortdurend worden ze mishandeld door de politie en zwart gemaakt door de landelijke roddelpers.”.

Het grote probleem met Marks plan is dat ook de nationale mijnwerkersbond niet met deze vrijgevochten homo’s geassocieerd wil worden. Anoniem geld doneren is geen optie, dat zou het hele principe van hun organisatie ondermijnen en het nut van de donatie tenietdoen. Daarom besluiten ze de mijnwerkers uit een dorp in Wales persoonlijk te benaderen. Wanneer Dai Donovan (Paddy Considine) ontdekt dat LGSM hun grootste donateur is besluit hij de groep als eregasten uit te nodigen. Zoals verwacht stuit dit op gemende reacties binnen het dorp, die variëren van “Wat fijn dat deze jongens ons willen helpen!” tot “Ik wil niet met die mensen gezien worden, wat zullen mijn vrienden denken!?” en “Weg met die nichten! Ik heb het recht om een pils te drinken in de kroeg, zonder dat zij ons lastig komen vallen!”…

Tien hoofdrolspelers?

In elk opzicht is Pride een karakterfilm: er zijn zeker tien personages die een prominente rol spelen. Als kijker volg je een belangrijk deel van het verhaal weliswaar vanuit het perspectief van Joe (een van de weinige fictieve personages) maar toch kun je niet echt van één hoofdpersoon spreken. Het is moeilijk om een film te maken waarin de kijker zoveel figuren moet volgen, maar dat maakt deze film nou juist zo uniek. Alle rollen zijn ijzersterk neergezet en de personages zijn behoorlijk gevarieerd. Zo heb je Jonathan Blake (Dominic West), een man die openlijk homoseksueel is en een van de eerste Britten bij wie HIV werd geconstateerd. Tegenover hem heb je mensen die nog de nodige stappen moeten zetten om uit de kast te komen, of om geaccepteerd te worden binnen hun omgeving. Afgezien van een paar sterren als Bill Nighy is er vooral gekozen voor redelijk onbekende namen. Mede hierdoor komen de mensen in deze film zo authentiek over: je hebt nooit het idee naar een acteur of zelfs een filmpersonage te kijken. Zelfs de grootste homofoben uit het dorp, die zich hardnekkig tegen de aanwezigheid van LGSM blijven verzetten, veranderen nooit in karikaturen.

Grappig om te zien is hoe de inwoners van het mijnwerkersdorpje aan het begin erg afstandelijk zijn tegen hun gasten maar langzamerhand aan hen gehecht raken. “Waar zijn mijn lesbiennes?” roept een oude vrouw tegen het einde op vriendelijke toon, terwijl zij het groepje aanvankelijk nog bestookte met ongemakkelijke vragen. Twee mannen die aan het begin vooral gedwongen moeten worden om zich onder de homoseksuelen te begeven ontdekken al snel hoeveel makkelijker het zou zijn om een vrouw te versieren na wat danslessen van Jonathan. De dynamiek tussen de mijnwerkers en de homo’s is uiteindelijk waar deze film om draait. De humor zorgt voor een mooie tegenbalans waardoor de film ondanks tal van emotioneel beladen scenes nooit een tranentrekker dreigt te worden.

Verdient evenveel aandacht als Milk

Bij elkaar is Pride een film van precies twee uur. Ik had het gevoel dat hij wat langer duurde, maar dat komt voornamelijk omdat het middengedeelte een beetje traag verloopt. Dit blijkt uiteindelijk vooral een voordeel, je hebt de tijd nodig om alle personages te leren kennen en dit geduld wordt uiteindelijk ook flink beloond: elk subplot kent een sterke conclusie, tegen de tijd dat je elk personage bij naam kent doen de werkelijk interessante wendingen hun intrede in het verhaal. Af en toe drijft de film iets teveel af richting het sentimentele, bijvoorbeeld wanneer een lid van LGSM op de tafel gaat staan en een heldhaftige toespraak houdt (begeleid door ontroerende achtergrondmuziek). Voor de rest weet de film een behoorlijk nuchtere toon aan te houden.

Pride is een film die de vergelijking met iconische (docu)drama’s over het onderwerp homo-emancipatie als Milk en Philadelphia glansrijk doorstaat. De culturele impact van met name laatstgenoemde zal het waarschijnlijk niet evenaren, maar hier tegenover staat wel het feit dat Pride er grandioos in slaagt een relatief onderbelicht onderwerp (het verhaal van Harvey Milk was veel bekender) naar de voorgrond te halen. Zo zie je maar hoeveel inspirerende verhalen een filmmaker kan vinden door gewoon met mensen te praten.

★★★★☆

Sandro Algra