Recensie | The Book Thief (Sandro Algra)

Zullen wij ooit genoeg krijgen van films over de Tweede Wereldoorlog? Ik in ieder geval niet. Een WOII film is ook nooit zomaar een oorlogsfilm, er bestaan tientallen (zo niet honderden) verschillende subgenres. The Book Thief, gebaseerd op de gelijknamige roman, toont ons de tragedie van de oorlog door de ogen van een Duits kind. De kracht van dit soort films zit hem altijd in het contrast tussen het heftige thema en de onschuld van de hoofdpersoon. Pak je zakdoek er maar bij, want een fatsoenlijke oorlogsfilm is niet compleet zonder een aantal tranentrekkende sterfscènes.

Titel: The Book Thief
Regisseur: Brian Percival
Scenario: Markus Zusak, Michael Petroni
Cast: Sophie Nélisse, Geoffrey Rush, Emily Watson, Roger Allam, Nico Liersch, Ben Schnetzer
Speelduur: 131 minuten
Genre: Drama, Oorlog
Release: te zien sinds 27 maart

Good parent, bad parent

Het verhaal wordt verteld door niemand minder dan de Dood zelf (Roger Allam). Hij had het behoorlijk druk tijdens de oorlog, maar in die periode hield hij vooral Liesel Meminger (Sophie Nélisse) in de gaten. Hij leerde de tienjarige Liesel voor het eerst kennen in 1938, toen hij haar jongere broer ontnam. Hun moeder had de twee kinderen ter adoptie gesteld en vanaf dat moment stond het meisje dus alleen in het leven.

Liesel is ongelukkig in haar nieuwe omgeving, maar haar stiefvader Hans Hubermann (Geoffrey Rush) doet er alles voor om haar door deze moeilijke periode te helpen. Geoffrey Rush is altijd ontzettend overtuigend in het spelen van zowel sympathieke als hatelijke personages. De oude schilder Hans is misschien wel de aardigste man die hij ooit heeft neergezet. Dat kun je moeilijk zeggen over zijn vrouw Rosa (Emily Watson, die overigens al eerder de vrouw van Geoffrey speelde in The Life and Death of Peter Sellers). Zij is een chagrijnige stiefmoeder met weinig geduld voor haar nieuwe dochter. Of misschien heeft zij gewoon meer moeite met het uiten van haar gevoelens…

The Monuments Girl

‘Dummkopf!’ wordt Liesel op school genoemd vanwege haar ongeletterdheid. Maar wanneer ze voor zichzelf opkomt tegen de pestkoppen, wint ze het respect van haar klasgenoot Rudy Steiner (Nico Liersch). Met deze nieuwe vriendschap heeft Liesel het eindelijk naar haar zin op school. Zij ontwikkelt zich, zodra zij eenmaal heeft leren lezen, tot een ware boekenwurm. Bij een bezoekje aan het huis van de burgemeester ontdekt ze een hele bibliotheek aan verboden werken. Liesel keert voortdurend terug om boeken te stelen en vervolgens weer terug te brengen.

In de loop van de oorlog maak je kennis met de geheimen van elk persoon: Hans en Rosa bieden onderdak aan de bevriende Jood Max Vandenburg (Ben Schnetzer), de fanatieke sporter Rudy heeft als grote idool de zwarte atleet Jesse Owens, Liesel leest haar verboden boeken en de vrouw van de burgemeester ziet deze diefstallen door de vingers. Toen ik de titel voor het eerst hoorde in combinatie met de trailer kreeg ik het idee dat Liesel werkelijk haar eigen verzetsbeweging op zou zetten, waarmee ze honderden boeken van vernieling zou redden. De uitgebreide boekendiefstal, die deze titel suggereert, is slechts een onderdeel van het verhaal. Dit is wel een beetje misleidend, het maakt haar daden in ieder geval veel minder belangrijk.

Het meisje dat niet groot wilde worden

Een roman kan een hoop subplots bevatten, zonder dat het hoofdverhaal eronder leidt. Deze twee-uur durende film wordt tegen het einde wel behoorlijk langdradig. Op een gegeven moment verdwijnt er bijvoorbeeld een personage, waardoor je al gauw zult denken dat deze is overleden. Vervolgens keert hij weer levend terug, om daarna in korte tijd alsnog te sterven. Wat was dan het punt van dit hele avontuur, dat naar mijn gevoel maar twintig minuten duurde? Dat is veel te kort om een werkelijke spanning op te bouwen. De film had ook op vier verschillende momenten kunnen eindigen. Het eerste ‘einde’ verraste mij totaal, ik dacht echt dat het allemaal abrupt zou eindigen met groot bombardement. De Dood vertelt je letterlijk van te voren wie daarbij om gaat komen, het was daarom niet echt nodig om dat ook te laten zien. De sterfscènes die daarop volgen zijn daarnaast ook niet geloofwaardig in beeld gebracht. Het lijkt erop dat de regisseur niet kon beslissen welke pagina’s uit het boek hij weg moest laten.

Er is nog een detail dat op den duur heel erg gaat storen: de film speelt zich af van 1938 tot 1945. In die zeven jaar lijkt de tiener Liesel totaal niet ouder te worden, alleen haar kapsel verandert. ‘Wat ben je gegroeid zeg!’ roept Hans een aantal keer. Maar alleen omdat iemand in de film het zegt betekent nog niet dat de kijker dit ook gaat geloven. Ik begrijp dat het moeilijk is om een kind-acteur ouder te laten lijken. En als je meerdere meisjes zou nemen bestaat het gevaar dat je als kijker niet hetzelfde personage in elk van hen terug herkent. Ik ken desondanks een aantal films waarin dit wel met succes is gedaan. In Slumdog Millionaire (2008) weten ze de overgangen tussen de acteurs van verschillende leeftijden prima te maskeren met de structuur en het narratief. Aangezien The Book Thief toch al met tijdsprongen en een vertelstem werkt zie ik niet waarom ze hier niet hetzelfde hadden kunnen doen.

Werkt toch weer beter als boek

The Book Thief blijft een mooie oorlogsfilm, ondanks dat het verhaal op den duur zijn focus verliest. De eerste twee derden zijn behoorlijk sterk. Er zijn een hoop schattige scenes die de film van flink wat humor voorzien, dit is een mooi balans tegen de onvermijdelijke drama die daarna komt. Het verhaal had misschien beter gewerkt als het (grotendeels) was versimpeld naar: ‘meisje steelt verboden boeken tijdens dictatuur’. Daarmee zouden wel een hoop passages uit het roman sneuvelen, maar dit bewijst nogmaals hoe moeilijk het is om een populair boek te verfilmen. Misschien moeten we net als Liesel gewoon meer gaan lezen, aangezien in onze maatschappij nu weer een verbod op downloaden geldt.

★★★1/2☆

Sandro Algra