Recensie | The Goldfinch (Raymond Doetjes)

De 13-jarige Theo overleeft een bomaanslag in een New Yorks museum. Een man welke ten tijde van de ontploffing in zijn buurt stond en dodelijk gewond raakte vraagt Theo om iets voor hem te doen. Dit verzoek verandert zijn leven voorgoed. Hoe dit precies in zijn werk gaat zie je in The Goldfinch, een film waarop vorig jaar de nodige kritiek kwam. Raymond Doetjes vertelt je of dit terecht was.

Titel: The Goldfinch (IMDb score 6,2)
Regisseur: John Crowley
Cast: Oakes Fegley, Ansel Elgort, Nicole Kidman, Finn Wolfhard, Aneurin Barnard, Luke Wilson, Jeffrey Wright, Ashleigh Cummings, Aimee Laurence
Scenario: Peter Straughan
Gebaseerd op boek van: Donna Tartt
Genre: Drama
Speelduur: 150 minuten
Release: 13 september 2019

Eind jaren 90 bezoekt de 13 jarige Theo Decker (Oakes Fegley) samen met zijn alleenstaande moeder het kunstmuseum in New York. Terwijl Theo voor een schilderij van grootmeester Carel Fabritius ‘Het Puttertje’ (ook wel bekend als The Goldfinch) staat, ziet hij een mooi roodharig meisje Pippa (Aimee Laurence) eveneens het werkje bewonderen. Waar Theo’s moeder nog even terugloopt om een Rembrandt te bekijken blijft Theo in de ruimte achter om Pippa te kunnen bewonderen. Vervolgens vindt er een verwoestende aanslag plaats waarin zijn moeder om het leven komt. Tevens krijgt Theo een verzoek van een zwaargewonde man welke bij Pippa stond. Dit heeft een grote impact later in het leven van Theo, waar we later nog uitgebreid kennis mee maken.

Kritiek

Het boek waarop de film gebaseerd is kreeg destijds enorm veel kritiek. Het zou te veel leunen op zogeheten ‘Dickensian’ clichés, een term die vernoemt is naar het werk van de beroemde schrijver Charles Dickens. Daarbij zou het langdradig zijn, en het einde minimalistisch aanvoelen. Daarnaast wordt er volgens sommige critici in het boek erg neergekeken op de arbeidersklasse.

Ik kwam eind 2018 voor het eerst in aanraking met dit verhaal, via kennissen die als crew werkte aan de scenes die in Amsterdam gefilmd zijn. Zelf vloog ik kort daarna naar de VS, waar ik het boek in handen kreeg en dit tussen mijn werkzaamheden door gelezen heb.

En ja…het boek is erg ”Dickensian”. Theo verliest zijn moeder, krijgt een ring die hij teruggeeft aan de rechtmatige eigenaar. Hij wordt vervolgens door zijn, aan lager wal geraakte vader opgehaald om in Las Vegas te wonen en ook deze vader ontkomt niet aan het ongeluk…dit is daadwerkelijk een moderne Dickens. Echter hoorde je mij niet klagen, omdat ik een enorme fan van Dickens ben en ooit nog eens een Artful Dodger gespeeld heb in een toneelstuk. Dus voor mij was het verhaal van klassenverschil, verwaarlozing, snobisme en enorm veel toeval vrij aangenaam om te lezen. Vandaar dat ik vervolgens ook extreem nieuwsgierig was naar de film.

Analyse

Ik was heel benieuwd hoe men in het scenario de twee tijdslijnen van de jonge Theo en de 11 jaar oudere Theo zouden verwerken. In veel scenario’s maakt het niet erg veel uit dat een jonger karakter niet erg veel lijkt op zijn oudere karakter. Daar neemt het oudere karakter gewoon veel kenmerken en gedragsneigingen over van zijn jongere karakter. In The Goldfinch is er daarentegen sprake van een geweldige casting, want Oakes Fegley en Ansel Algort lijken echt enorm veel op elkaar. Hierdoor werken bijvoorbeeld de match cuts van Oakes die wakker wordt in het stof na de bomaanslag naar Ansel die uit de badkuip al snakkend naar adem omhoog komt erg goed. Dit geldt eveneens voor de twee Borissen. Finn Wolfhard’s oudere alter-ego, gespeeld door Aneurin Barnard is direct herkenbaar.

Pacing

Niet alleen in het boek, maar ook de film verloopt traag. Ik had soms moeite om bij het verhaal te blijven. Met name de sequentie waarin Theo wordt opgevangen door de Barbour familie (Nicole Kidman en Boyd Gaines) is erg lang. Tevens dragen de gebeurtenissen naar mijn mening niet erg bij aan de ontwikkeling van Theo en ook al helemaal niet aan de relatie tussen Theo en zijn ‘pleegzusje’ Kitsey; waarmee hij zich 11 jaar later verloofd.

The Goldfinch begint eigenlijk pas vaart te krijgen wanneer Theo bij zijn vader in Las Vegas gaat wonen en Boris ontmoet. Deze jongen heeft een enorm slechte invloed op de voorheen zeer nette en rustige Theo. De met drugs, alcohol en romantiek gevulde avonturen die daarop volgen brengen eindelijk wat vuur in het scenario.

Het meest interessante zijn de derde en vierde aktes, waarin de inmiddels volwassen Theo en Boris elkaar door toeval weer ontmoeten en samen het verloren schilderij van Het Puttertje, gaan terughalen.

Edits en Cinematografie

De Director of Photography van deze film is Oscar winnaar Roger Deakins die terwijl hij deze film draaide een prijs kreeg voor zijn werk aan Blade Runner 2049. Het is daarom vreemd dat de cinematografie erg inconsistent is.  Sommige scenes hebben een enorm penetrante ‘film grade’ en losse benadering, waar andere esthetisch prachtig en strak zijn. De edits zijn soms erg verwarrend, er wordt vooral in de eerste twee aktes vaak over de ‘denkbeeldige middenlijn’ gesprongen waardoor je als kijker even de oriëntatie kwijt bent. Ik weet niet of dit bewust is gedaan, om zo de verwarring die de jonge Theo voelt aan de kijker door te kunnen geven. Of dat er gewoon te weinig coverage was om een sluitende edit te maken.

Verhaal

Het verhaal heeft de thema’s “lot en toeval” als rode draad. Ik kan me voorstellen dat dit voor sommige mensen heel erg goedkoop en makkelijk overkomt. Persoonlijk hou ik wel van zaken die heel bewust aan toeval worden toegeschreven. Sommige dingen in het leven zijn door toeval doordrenkt. Dus ik kan mij daar prima in vinden. Het einde speelt hier eigenlijk op in. Het is namelijk een einde dat uitgaat als een nachtkaars. Dat was wellicht het meest interessante van dit verhaal — alhoewel hier wel enorm veel kritiek over was. De film volgt hierin het boek, en laat ook hier het verhaal als een nachtkaars uitgaan.

Acteren

De cast is van fenomenaal! Ik kan het niet anders zeggen. Zo speelt Fegley de verwardheid en timide houding van de jonge Theo heel subtiel. Wanneer Theo en Boris experimenteren met drugs en alcohol gebeurt dit namelijk op een vrij ingetogen manier. In veel films wordt het gedrag tijdens een drugstrip heel overdadig gespeeld maar de ingetogenheid die we in The Goldfinch zien maakte het juist realistisch. De oudere cast neemt dit moeiteloos over. Het feit dat de film niet perfect is ligt dus absoluut niet aan de performances.

Amsterdamse locaties

Wij zijn en blijven natuurlijk trotse Nederlanders, dus als we Amsterdam zien dan is dat voor ons al een pluspunt. Het is daarom interessant dat de door Ansel Elgort gespeelde scenes, zich voor een groot gedeelte in Amsterdam afspelen. Zo is er een dreigende scene die plaatsvindt in een typisch, zeer krappe Amsterdams garage, waardoor het voorval extra claustrofobisch overkomt. Daarbij worden de scenes in typische Amsterdamse bruine cafés en een middenklasse hotel natuurgetrouw vormgegeven. Tevens zien we ook een aantal (onbekende) Nederlandse acteurs in de film. Hun ruwe performances maakt de weergave van de Amsterdamse/Duitse onderwereld nog wat realistischer.

The Goldfinch – De conclusie

The Goldfinch is duidelijk geen film voor het grote publiek. Je moet als kijker namelijk houden van drama en op Charles Dickens geïnspireerde verhalen. Daarbij had de pacing wat mij betreft vlotter gemogen en zou de film waarschijnlijk niet veel van haar kracht hebben verloren als deze slechts 105 minuten had geduurd. Het acteerwerk is echter wel enorm goed en de tijdslijnen springen, door goede match cuts, naadloos op elkaar over. Dus als je houdt van drama, intrige en een flinke dosis ‘Oliver Twist’ dan is The Goldfinch een hele aardige wegkijker.

★★★☆☆

Raymond Doetjes – Subliminal Artist Productions