Terugblik Universal Monsterfilms | Deel 1: Dracula

Children of the night! Het werd weer tijd om mijn filmkennis verder te verrijken, en daarom besloot ik  om mijn steelbooks die ik afgelopen zomer kocht uit de kast te halen. Het gaat hier om de klassieke Universal monsterfilms. Deze franchise wordt vaak bestempeld als de eerste “shared film universe“. Maar het begon allemaal met een reeks losstaande films, zoals Dracula, Frankenstein, The Invisible Man en The Wolf Man. ‘Maar zwart wit films zijn toch saai?’. Ik denk dat het gebrek aan waardering onder een jong publiek deels te maken heeft met de manier waarop je de films ziet. De beeldkwaliteit van goedkope bootlegs doet geen eer aan de sfeervolle filmsets met pikzwarte schaduwen, en het acteerwerk wordt vaak bedolven onder gemoffeld geluid. Daarom kun je deze films het best bekijken via de nieuwste Universal restauraties in 4K. In een reeks artikelen ga ik vanuit mijn modern perspectief analyseren hoe goed deze films waren voor hun tijd, hoe invloedrijk ze zijn en ook hoe goed ze met de tijd zijn meegegaan. De eerste Universal monsterfilm die we bespreken is Dracula.

Dracula (1931)

Het Universal monster universum trapt af met misschien wel zijn meest iconische film. Dracula is het verhaal dat iedereen direct of indirect kent. Als ik de naam Dracula roep dan is Bela Lugosi met een zwarte cape waarschijnlijk het eerste beeld dat bij je opkomt. Ik kan het echter niet de meest boeiende of cinematische film uit de reeks noemen. Het is niet de film die ik aan een jong persoon zou laten zien als zijn eerste zwart wit film. 

Net als veel vroege talkies (het stomme film tijdperk eindigde in 1927) is Tod Brownings Dracula nog niet bijzonder creatief met filmtechnieken. De meeste talkies vóór Citizen Kane (1941) vertellen het verhaal toch vaak meer via dialoog, en minder via snel monteerwerk of interessante camerahoeken. Deze film gebruikt vooral veel wide shots; en de personages spreken heel langzaam, terwijl ze vaak in een kring stil blijven staan. Daarmee voelt de film heel erg aan als een opgenomen toneelstuk. En zoals de meeste vroege talkies is er ook amper sprake van een muzikale soundtrack (King Kong veranderde dit in 1933). Wel biedt deze Blu-day de optie om de film te bekijken met een volledig orkest als achtergrondmuziek. Hiermee voelt het dan weer meer aan als een stomme film.

Qua special effects is de film ook vrij minimalistisch. Eén simpel effect dat goed werkt is het licht dat uit Dracula’s ogen schijnt wanneer hij mensen hypnotiseert. Daarnaast zien we Dracula echter nooit voor de camera transformeren, bloed drinken of uit zijn kist klimmen. Dit maakt het personage uiteraard veel mysterieuzer. Maar in één scene neemt hij de gedaante van een wolf aan. Er wordt enkel naar verwezen, want wolf zien we nooit! Ik had gehoopt dat de regisseur op zijn minst een hond vanaf een afstand zou filmen.

Nu lijk ik wel een verwende millennial die de originele klassieker durft af te kraken, alleen maar omdat deze film er niet zo spectaculair uitziet als Bram Stoker’s Dracula (1992). Maar dit is niet eens de eerste Dracula verfilming. De Duitse film Nosferatu (1922) is visueel veel spannender en ambitieuzer. Wat Dracula uit 1931 qua filmtechniek mist wordt wel grotendeels goed gemaakt met de ontzettend gave filmsets, het gebruik van licht en schaduwen en het acteerwerk. De personages nemen hun rollen bloedserieus (pun intended). En de acteurs die de film echt naar een hoger niveau tillen zijn Bela Lugosi als Dracula en Dwight Frye als Renfield. Toch moet ik zeggen dat de Spaanssprekende Renfield beter is.

Spaanse Dracula (1931)

De belangrijkste extra van deze Blu-ray is toch wel de inclusie van de alternatieve Spaanse versie van Dracula. Voordat nasynchronisatie als technologie werd geperfectioneerd was het gebruikelijk om meerdere versies van een film op te nemen voor de internationale markt. Dit betekent dat één filmcrew in de ochtend de Engelstalige versie van Dracula opnam, en in de avond werden de sets hergebruikt door een andere crew voor de Spaanstalige versie. Regisseur George Melford voelde zich vernederd nadat hij was gekozen om de “minder belangrijke” versie van de film te maken. Daarom deed hij er alles aan om zijn film beter te maken dan die van Tod Browning. Hij bekeek elke dag Brownings materiaal, en bedacht zich steeds hoe hij het beter kon doen.

Het resultaat is een film met veel interessanter camerawerk en beter geconstrueerde scenes. De Spaanse en Latijns Amerikaanse acteurs spelen hun rollen ook veel expressiever, soms op het melodramatische af, maar dat past ook wel bij dit verhaal. De film is gedurfder, je ziet meer geweld en de vrouwen zijn wat uitdagender gekleed. 

Daar bovenop is de film bijna een half uur langer. De extra scenes en shots geven het verhaal op belangrijke momenten meer context. In de climax van de Engelse versie wordt Dracula achterna gezeten door twee mannen, voordat hij besluit in een kist te gaan slapen. Het is gek dat de koning van de monsters zich zo kwetsbaar zou opstellen, terwijl hij een fysieke confrontatie makkelijk zou kunnen winnen. In de Spaanse versie zien we tenminste dat hij de kist in vlucht om te ontsnappen aan de zonsopkomst. 

Ik ben blij dat er kopietjes van deze zeldzame versie van Dracula zijn overgebleven. Het is de meer obscure van de twee films, maar toch degene die ik zou aanraden als je de Universal monsterfilms voor het eerst wilt zien. Het enige minpunt is dat deze versie niet Bela Lugosi in de titelrol heeft. Maar Carlos Villarías is ook een goede Dracula: minder serieus en een tikkeltje meer krankzinnig.

Tot zover mijn terugblik op de Universal monsterfilms. In het volgende deel van dit artikel bespreek ik Frankenstein, en ook zijn eerste sequel.

Sandro Algra

VOLG ONS

Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.