Top 22 Studio Ghibli films – deel 4 (Sandro Algra)

Is er een toekomst voor Studio Ghibli? Hayao Miyazaki heeft al vaker zijn pensioen aangekondigd. En hoewel hij alsnog weer met een nieuwe film bezig is kan hij niet voor eeuwig deze belofte blijven breken. Zijn decennia oude collega Isao Takahata overleed in 2018. Yoshifumi Kondō, de gedoodverfde opvolger van Miyazaki en Takahata, stierf plotseling in 1998 wegens overwerk. Veel van de jongere talenten hebben Ghibli inmiddels verlaten, en sommigen van hen zijn hun eigen studio’s begonnen die de geest van Ghibli voortzetten. Ondertussen zijn er nieuwe filmmakers opgestaan zoals Mamoru Hosoda (Wolf Children, The Girl Who Leapt Though Time). Makoto Shinkai (Your Name, Weathering With You) wordt door sommige mensen al de nieuwe Miyazaki genoemd. Dit is ongetwijfeld een geweldig tijdperk voor anime. Momenteel lijkt het er echter op dat Japans meest geliefde animatiestudio zijn beste jaren heeft gehad. Vergis je niet, ze zullen voortleven als een bekend merk. Maar ik geloof niet dat we ooit nog films zullen zien zoals die van Miyazaki, omdat er nooit een nieuwe Miyazaki of Takahata zal zijn. In afwachting van zijn volgende film kunnen we in ieder geval nog wel genieten van de 20+ films die deze geweldige artiesten ons hebben gegeven.


Lees hier het derde deel van de lijst


5. Porco Rosso (1992)

23 Top 22 Studio Ghibli films - Porco Rosso

Regisseur: Hayao Miyazaki

“Ik ben liever een varken dan een fascist”. Het is moeilijk om uit te leggen waarom ik deze film beter vind dan veel andere Miyazaki klassiekers. Zijn werk kan variëren van epische legendes tot minimalistische persoonlijke verhaaltjes. Porco Rosso zit ergens in het midden. Een voormalige WOI piloot, die wegens een vloek als een varken door het leven gaat, verdient in fascistisch Italië de kost als premiejager. Tijdens zijn jacht op luchtpiraten wordt hij door een Amerikaan uitgedaagd tot een duel op leven en dood. De film is net een soort western, waar boeven en antihelden ruzies uitvechten met jachtvliegtuigen. En hoewel er genoeg actie in de film zit geniet ik minstens net zoveel van de momenten waarin de personages op een terras zitten met een glas wijn en een bord spaghetti. Er is geen goed en kwaad, elk personage in de film is ontzettend sympathiek. Zelfs de Amerikaanse piloot, die aan het begin overkomt als een arrogante lomperik, is bezeten door een aanstekelijk optimisme.

De film is spannend, grappig, romantisch en ook een beetje melancholisch. Miyazaki zei dat hij deze film heeft gemaakt zodat 45-jarige zakenmannen kunnen ontspannen tijdens lange vluchten. En hoewel ik die leeftijd nog lang niet heb bereikt krijg ik er een heel nostalgisch gevoel van.

★★★★1/2

4. The Wind Rises (2013)

25 Top 22 Studio Ghibli films - The Wind Rises

Regisseur: Hayao Miyazaki

Als je al zijn films hebt gezien zul je één ding over Miyazaki onderhand wel weten: de man is geobsedeerd met vliegmachines! Daarom was het logisch dat hij zijn zoveelste ‘allerlaatste film’ zou maken over de legendarische vliegtuigontwerper Jiro Horikoshi. De film presenteert Horikoshi als een artiest die de ambitie heeft om ‘s werelds mooiste vliegtuigen te bouwen. Dat is een hele nobele droom. Maar wie de geschiedenis kent weet dat Horikoshi de Japanse jachtvliegtuigen heeft ontworpen waarmee de Kamikaze vluchten en de aanval op Pearl Harbor zijn uitgevoerd. Hij wordt bovendien verliefd op een vrouw die aan tuberculose lijdt, dus je weet dat dit verhaal geen vrolijk afloop zal hebben. Miyazaki’s liefde voor de luchtvaart wordt hier niet minder op. Het is een bloedige geschiedenis die we allemaal moeten accepteren.

Het is belangrijk om te weten dat dit een zeer geromantiseerde versie van het verhaal is. Dat komt omdat Miyazaki er ook fictieve elementen uit het boek The Wind Has Risen in heeft gestopt. Ik zou zelfs zeggen dat het deels autobiografisch is. De dagelijkse routine van Miyazaki ziet er immers uit als dat van een dagdromende artiest die vliegtuigtekeningen maakt naast een volle asbak. Zijn moeder leed ook aan tuberculose, terwijl zijn vader in de luchtvaart werkte en zelfs onderdelen heeft gemaakt voor Horikoshi’s jachtvliegtuigen!

Deze film is Miyazaki’s meest volwassen werk, in de zin van dat het niet voor kinderen is bedoeld. Misschien dat ze van Jiro’s vliegtuigdromen kunnen genieten, maar je moet ouder zijn om een verhaal over kettingrokende werkverslaafde mannen te kunnen waarderen.

Lees ook de complete recensie van Immy

★★★★1/2

3. The Tale of the Princess Kaguya (2013)

24 Top 22 Studio Ghibli films - The Tale of the Princess Kaguya

Regisseur: Isao Takahata

In tegenstelling tot de schone verfijnde tekeningen die we van Ghibli gewend zijn experimenteerde Takahata met een houtskool en waterverf stijl in zijn latere werk. In zijn allerlaatste film The Tale of the Princess Kaguya heeft hij deze tekenstijl geperfectioneerd. Het heeft 8 jaar aan productie gekost, en is tot op heden de duurste film uit Japan. Al dat werk valt in elke frame terug te zien, want visueel is dit misschien wel de allermooiste Studio Ghibli film (en dat zegt heel veel!). Je hebt het gevoel dat je een reeks bewegende Japanse prenten aan het bekijken bent. Dit werkt perfect voor een verfilming van het middeleeuwse sprookje De Maanprinses, een van de oudste Japanse verhalen.

Een oude bamboesnijder krijgt een geschenk uit de hemel in de vorm van een dochter. Het meisje groeit zo snel als een bamboespruit op tot de mooiste vrouw van het land; en de bamboesnijder ziet het als zijn missie is om haar groot te brengen als een ware prinses. De meeste kinderfilms zouden dit verhaal de ‘Disney behandeling’ geven, door het vol te stoppen met moderne humor, popliedjes en een geforceerde ‘happy ending’. Deze film pakt het radicaal anders aan. In plaats daarvan zien we een somber verhaal over een pubermeisje wie een normale jeugd wordt ontzegd. Ik heb niks tegen een goed Disney sprookje. Maar het was heel gedurfd van de makers om dit verhaal uit te kleden, zodat je alleen nog de rauwe essentie van het sprookje kunt zien.

Lees ook de complete recensie van Immy

★★★★★

2. Spirited Away (2001)

26 Top 22 Studio Ghibli films - Spirited Away

Regisseur: Hayao Miyazaki

Het is bijna zinloos om nog te praten over een van de meest gerenommeerde animatiefilms ooit gemaakt. Spirited Away is gewoon een perfecte film. Het verhaal over een bang meisje dat verdwaalt in de wereld van de geesten kun je zien als de Oosterse tegenhanger van Alice in Wonderland. Maar afgezien van deze oppervlakkige gelijkenis is er niks anders waar je Spirited Away mee kunt vergelijken. In een tijdperk waarin de meeste films gebaseerd zijn op een bestaande franchise is het zo verfrissend om iets te zien wat uniek en volledig origineel is. Elk personage uit deze film komt over als een schepsel dat je alleen in je wildste nachtmerries kunt tegenkomen: de machinist met zes armen, de draak Haku, de tovenares en de geest zonder gezicht. Zwakkere fantasiefilms leiden soms onder deze enorme variëteit aan personages. Maar hier voelt alles aan als een natuurlijk onderdeel van dit wereldje. Miyazaki slaagt er zelfs in om essentiële levenslessen in zijn film ter verwerken, over hard werken en het niet voor lief nemen van simpele dingen. Spirited Away is een verhaal voor alle leeftijden, en de ideale film om iemand aan te raden die nog niet bekend is met Studio Ghibli of anime.

★★★★★

Spirited Away - Seks industrie?

Seks industrie? Hier hebben we nog een donkere fan theorie: het verhaal van Spirited Away zou verborgen allegorieën bevatten voor de Japanse seks industrie. In tegenstelling tot My Neighbor Totoro heeft Studio Ghibli de theorieën rond deze film noch bevestigd noch tegengesproken. Hayao Miyazaki heeft wel commentaar geleverd dat je zou kunnen interpreteren als een bevestiging. Wat we weten is dat Chihiro in een badhuis werkt, en badhuizen waren ooit in de Japanse geschiedenis bijna synoniem voor bordelen. Dit maakt de scène waarin No-Face Chihiro goud aanbiedt een stuk verontrustender!

1. Grave of the Fireflies (1988)

27 Top 22 Studio Ghibli films - Grave of the Fireflies

Regisseur: Isao Takahata

Van alle Ghibli films is het jammer dat Netflix nou net de rechten van deze niet heeft. Grave of the Fireflies is niet alleen een van de meest emotionele animatiefilms, het is een van de beste Tweede Wereldoorlog drama’s ooit gemaakt. Dit ligt grotendeels aan de verrassend eerlijke invalshoek vanuit waar dit verhaal verteld wordt. Onze hoofdpersoon is een tienerjongen genaamd Seita die aan het begin van de film een eenzame dood sterft. Maar het is niet alleen de oorlog die Seita tot zijn staat van wanhoop heeft gedreven. Zoals wij in een lange flashback zien heeft hij een reeks verkeerde keuzes gemaakt, waar hij en zijn zusje slachtoffer van werden. Tijdens een oorlog kan het menselijk ego soms fataal zijn, al helemaal in een land waar fanatiek militarisme wordt aangewakkerd. Er is ergens een grens tussen idealen van moed en gevaarlijke waanbeelden. Dat is een boodschap die je niet veel ziet in oorlogsfilms.

Grave of the Fireflies kwam uit in hetzelfde jaar als de Japanse cultklassieker Akira. Het heeft echter bij lange na niet dezelfde baanbrekende animatie, noch de fantasie elementen van latere Ghibli klassiekers als Spirited Away. De toon en stijl van deze film is bescheiden en realistisch. Takahata besteedt obsessief veel aandacht aan kleine details in zijn animatie, zoals hoe iemand zweet van zijn voorhoofd veegt of hoe je een meloen snijdt. Dit verhaal zou je net zo goed in een live action film kunnen vertellen; er zijn zelfs al live action verfilmingen. Maar de keuze om het met animatie te doen is waar de magie vandaan komt. Animatie is er soms toe in staat om de realiteit op een meer zuivere manier te tonen. Daarom is Grave of the Fireflies een belangrijke film om op te zetten voor de wat oudere kinderen.

★★★★★

Grave of the fireflies | Akiyuki Nosaka

Waar gebeurd? Grave of the fireflies is gebaseerd op een semi-autobiografisch verhaal van Akiyuki Nosaka (1930 – 2015). Hoewel hij de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd kwamen twee zussen van hem om van de honger. Nosaka beschreef zijn boek als een ‘dubbele-zelfmoord verhaal’ en beweerde dat hij het had geschreven uit schuldgevoel voor de dood van zijn jongste zus.

Bonus #. The Castle of Cagliostro (1979)

The Castle of Cagliostro

Regisseur: Hayao Miyazaki

Dit is geen Studio Ghibli film, maar het staat wel op Netflix. En waarom zou je de debuutfilm van Hayao Miyazaki niet willen zien? Je hoeft niet bekend te zijn met de Lupin III tv-serie of manga om van deze film te genieten. Zie dit als een soort James Bond verhaal, met de humor en creativiteit van een Belgische strip als Kuifje of Lucky Luke.

★★★★☆

Lees ook het eerste, tweede en derde deel van deze lijst.

Sandro Algra