Vertrek van Jon Stewart – Deel 2 | Tien memorabele momenten (Sandro Algra)
In 16 jaar veranderde Jon Stewart in een van de populairste en meest invloedrijke figuren in de Amerikaanse entertainmentbrancheIn 16 jaar veranderde Jon Stewart in een van de populairste en meest invloedrijke figuren in de Amerikaanse entertainmentbranche. Daarom ben ik trots om de zoveelste blogger te zijn die een top 10 maakt van meest memorabele momenten in Stewarts carrière. Als je fans zou vragen wat hun favoriete typetjes, interviews of nieuwsonderwerpen van Stewart zijn zal elk met verschillende antwoorden komen. Er zullen echter ook momenten zijn die in alle top 10 lijstjes terugkomen. Mijn lijst is samengesteld uit gebeurtenissen waarin Jon Stewart als komiek en als persoon op zijn sterkst was, zowel binnen als buiten The Daily Show. Het valt te merken dat zijn opvolger Trevor Noah nog aardig wat in te halen heeft.
Lees ook deel 1 van deze blog over Jon Stewarts laatste avond.
10. New York vs Chicago: het pizza-dispuut (2013)
Bewoners van de stad Chicago waren niet blij met de benoeming van de nieuwe World Trade Center in New York tot het hoogste gebouw van het land. Stewart vond de drukte rond dit triviaal feitje erg amusant, maar reageerde vervolgens woedend wanneer een journalist het Chicago gerecht deep-dish pizza met New York-style pizza vergeleek: “Deep-dish pizza is niet alleen niet beter dan New York-style pizza, HET IS GEEN PIZZA!”. Jons tirade zorgde voor zoveel ophef dat burgemeester Rahm Emanuel hem persoonlijk een Chicago-style pizza liet opsturen. Maar in plaats van dit cadeau te accepteren liet de redactie zien hoe ogenschijnlijk zelfs hun hond de pizza weigerde. In een poging om de strijdbijl te begraven kwam een medewerker van Lou Malnati’s Pizzeria persoonlijk langs om Jon een deep-dish pizza aan te bieden. Hij maakte wel een fatale fout bij het overhandigen van bestek. Een trotse New Yorker eet pizza namelijk NOOIT met mes en vork!
9. De Anthony Weiner affaire (2011)
Congreslid Anthony Weiner kwam in 2010 nog als gast bij The Daily Show. Stewart benadrukte toen dat de twee elkaar al kenden sinds hun studententijd: “Je weet dat ik jouw politieke carrière kan vernietigen!”. Weiner sloeg terug met de suggestie dat ook hij in bezit was van foto’s waarmee hij Jons geloofwaardigheid kon beschadigen. De ironie achter deze uitwisseling is dat de politicus Jons hulp niet eens nodig bleek te hebben. Een jaar later lekten pikante foto’s uit die Weiner via Twitter met jonge vrouwen deelde. Je kunt niet zeggen dat Stewart zijn oude vriend tijdens deze affaire heeft gespaard: “Een politicus wiens naam synoniem is voor penis en vervolgens daadwerkelijk zijn penis in het openbaar toont… dat verhaal is toch te mooi om te negeren!?”. Stewart mocht in ieder geval blij zijn dat hij afwezig was bij Weiners tweede seksschandaal tijdens de burgemeestersverkiezingen in 2013.
8. Morning Joe en zijn sponsor (2009)
Joe Scarborough, presentator van het praatprogramma Morning Joe, kwam in The Daily Show onder vuur te liggen vanwege zijn weinig subtiele promotie van de sponsor Starbucks. Als antwoord op Jons kritiek verweet hij de komiek geen begrip te hebben voor sarcasme. “Oh, dus je bent niet gesponsord door Starbucks!” merkte Stewart daarna op “Je bent ‘gesponsord door Starbucks’. Sarcasme, nu begrijp ik het! Ik dacht dat jouw humoristische houding een manier was om jouw schaamte te sublimeren die je diep in je ziel voelt na het verkwanselen jouw laatste beetje betrouwbaarheid als journalist.”. Ook dit liet Scarborough niet zo makkelijk van zich afglijden. Hij beweerde toen dat Stewart een heel boos mannetje was met een Napoleoncomplex, een verwijzing naar zijn kleine statuur. Diep gekwetst verliet Stewart de studio, maar dan wel te paard.
7. Indecision 2000
Ruim een jaar nadat de (nog niet grijze) Jon Stewart de rol van presentator overnam van Craig Kilborn was hij nog altijd op zoek naar de nieuwe richting die het programma moest uitgaan. Een belangrijk keerpunt waren de presidentsverkiezingen tussen George W. Bush en Al Gore. In de maanden die vooraf gingen aan de verkiezingsdag kwam The Daily Show met een vast rubriek genaamd Indecision 2000. Achteraf bleek dit een gelukkig gekozen naam aangezien het na de bewuste dag nog ruim een maand zou duren voordat Bush tot winnaar werd uitgeroepen (met de nadruk op uitgeroepen). Voor het Amerikaanse volk vormden deze maanden een bizarre periode. Daartegen was het voor de correspondenten van de show de taak om alle absurdistische aspecten van de verkiezingen te belichten. Het was in die tijd dat veel Amerikanen begonnen in te zien wat voor rol entertainment kan spelen in journalistiek. De succesformule van Indecision 2000 zou in de alsmaar gekker wordende presidentsverkiezingen van de jaren erna terugkomen.
6. Debatteren met Bill O’Reilly (2001-2014)
Jon heeft vaak genoeg toegegeven dat hij werkloos zou zijn als hij niet kon reageren op de gekte van de ultraconservatieve verslaggevers in Fox News. Met Bill O’Reilly van The O’Reilly Factor had hij werkelijk een haat-liefde verhouding. Toen O’Reilly begin 2001 als gast kwam om een van zijn boeken te bespreken had hij de uitstraling van een journalist met idealen, iemand die zelfs bereid was om de nieuwe Republikeinse president aan de tand te voelen. Na de aanslagen van 11 september kwam de partijdige journalistiek van Fox News veel meer naar voren. O’Reilly werd vanaf dat moment een belangrijke stem voor de rechtse Amerikaan. Stewart en O’Reilly kwamen geregeld bij elkaars programma’s op bezoek. Hun gepolariseerde standpunten konden tot zeer hevige discussies leiden, over onderwerpen als: homoseksualiteit, religie en de buitenlandse politiek van de VS. De laatste jaren werden de discussies aanzienlijk vriendelijker toen de harde toon waar O’Reilly bekend om stond begon af te nemen. “In zekere zin ben jij nu de stem van redelijkheid binnen Fox News, maar dat is alsof je het slankste jongetje zou zijn in een afvalkamp”.
5. Guantanamo Baywatch (2008-2015)
Naarmate er meer onthullingen werden gedaan over de martelpraktijken in Guantanamo Bay veranderde deze gevangenis in een grote vlek op het imago van het Amerikaanse regime. Ondertussen wist Stewart een ludieke draai te geven aan dit controversieel onderwerp. In het rubriek Guantanamo Baywatch sprak hij geregeld met Gitmo, een terreurverdachte die al jaren zonder eerlijk proces op het Cubaanse eiland werd vastgehouden (eigenlijk gewoon een Elmo handpop met een baard). Het publiek lag telkens dubbel wanneer Jon feitelijk een split screen gesprek met zichzelf voerde en continu moest oppassen dat hij zijn handen niet voor de verkeerde camera hield. President Obama is er nog altijd niet in geslaagd om de beruchte gevangenis te sluiten. Jon Stewart is nu wel vertrokken, maar Gitmo blijft vastzitten: “Gitmo mag niet weg? Alleen Jon Stewart? Motherf***er!”.
4. Gastoptreden bij Al-Bernameg (2013)
De Arabische lente zorgde ervoor dat de bevolking in Egypte maar liefst drie verschillende dictaturen op een rij te verduren kreeg. Geïnspireerd op The Daily Show begon hartchirurg Bassem Youssef zijn eigen actualiteitenprogramma genaamd Al-Bernameg. Veel mensen zagen dit als tegengif tegen de regeringspropaganda. Youssef stond bekend als een van de meest invloedrijke figuren in het land: ‘de Egyptische Jon Stewart’. Zijn succes bracht helaas ook risico’s met zich mee. Hij werd regelmatig vervolgd en bedreigd en moest onder die druk zijn show in 2014 beëindigen. Een hoogtepunt van het programma kwam toen Youssef een Amerikaanse spion naar de studio meebracht. Deze spion bleek niemand minder dan Jon Stewart, die op het moment in het Midden-Oosten was om zijn eigen film Rosewater op te nemen.
3. De aanslag op Crossfire (2004)
Het debatprogramma Crossfire werd begin 2005 van de buis gehaald. Veel mensen verwijten dit aan Stewarts kritiek een aantal maanden eerder. Zelfs de Wikipedia pagina van de show heeft een aparte kop toegewijd aan de aflevering waarin hij te gast was. Jon werd uitgenodigd om zijn boek America (The Book): A Citizen’s Guide to Democracy Inaction te promoten. Al gauw liet hij weten liever te willen praten over de format van Crossfire. Hij verweet de medewerkers ervan dat ze het nieuws in een schouwspel veranderden dat niks anders toont dan meningsverschillen tussen politieke extremen: “Om dit een debatprogramma te noemen is alsof je professioneel worstelen een atletische competitie noemt.”. Het incident had veel meer gevolgen dan Jon had kunnen voorzien. De aflevering trok veel kijkers, die de aflevering vervolgens nabespraken op het internet.
2. The Rally to Restore Sanity and/or Fear (2010)
Na een reeks ambigue aankondigingen van een aankondiging kondigde Stewart zijn plan aan om een groot bijeenkomst in Washington D.C. te organiseren. Dit kwam na het nieuws dat Fox News verslaggever Glenn Beck zijn eigen Restoring Honor rally in de hoofdstad ging houden, een evenement waarin een voornamelijk conservatief en religieus geluid te horen was. Jons Rally to Restore Sanity was daartegen bedoeld om alle ‘redelijke Amerikanen’ bij elkaar te brengen. Het politieke dialoog werd in het land volgens hem teveel geleid door de meer uitgesproken extremistische 15–20 procent . Met 215,000 bezoekers werd het evenement bijna tweeënhalf keer zoveel bezocht als die van Glenn Beck. Maar Jons rivaal Stephen Colbert liet het hier niet bij. Ook hij was die dag aanwezig, vastbesloten om de ‘kostbare angst’ onder de bevolking levend te houden. Het werd een evenement van drie uur, met optredens van een handjevol musici en een reeks comedyroutines. Jon eindigde met een toespraak waarin hij het publiek opnieuw opriep tot dialoog en redelijkheid: “Wij leven in moeilijke tijden, niet het einde der tijden.”.
1. 9/11 en de James Zedroga Act (2001/2010)
11 september is een ramp die de hele wereld diep raakte. Voor een tv-programma dat in New York wordt opgenomen was het negeren van deze enorme olifant in de kamer uiteraard geen optie. Negen dagen na de aanslagen opende Stewart de uitzending met een emotioneel monoloog. Wat hij zijn publiek meegaf was een boodschap van verbroedering: “Elke dwaas kan dingen opblazen. Maar het zien van al deze mensen uit het hele land die letterlijk met emmers aan het herbouwen zijn, dat is fantastisch!”.
Jon zou zijn bewondering voor de ‘first responders’ niet vergeten. In latere jaren kampten veel van deze vrijwilligers met gezondheidsproblemen, veroorzaakt door het inademen van de giftige stoffen die vrijkwamen na het instorten van de gebouwen. Maar de James Zedroga Act, een wetsvoorstel die veel van hen zou moeten voorzien van ziektekostenverzekering, werd in 2010 tot twee keer toe door de Republikeinen in de senaat geblokkeerd. “Jullie 11 september monopolie eindigt hier!” riep Stewart in een speciale uitzending. Hij vond het hypocriet hoe veel Republikeinse politici zichzelf op de borst klopten met hun beleid in de nasleep van 11 september maar tegelijkertijd niet bereid waren om deze daadwerkelijke helden te helpen. De aflevering van The Daily Show veroorzaakte een sneeuwbaleffect, massaal begon men aandacht te besteden aan dit vergeten wetsvoorstel. Verschillende journalisten, waaronder zelfs verslaggevers van Fox News, schaarden zich achter The Daily Show. Nadat de tegenstanders van de wet in de media werden opgeroepen om zich hierover te verantwoorden gaven veel van hen toe. Aan het einde van het jaar werd de wet aangenomen. Een woordvoerder van het Witte Huis noemde Jon Stewarts aandacht aan de wet een van de belangrijkste bijdrages aan het slagen ervan.
Bonus. Jon Stewart interviewt Ayaan Hirsi Ali (2015)
Sandro Algra
GESCHREVEN DOOR
