Blog | Vormen en genres van televisieseries (Glenn Abbink)

Series, serialized, stand alone, episodisch, procedural…? Televisieseries maken al enkele jaren een grote ontwikkeling door: Het zijn in feite kleine minifilms geworden. Ook zijn de budgetten van televisieseries de afgelopen jaren flink toegenomen. Maar wat betekent dit voor het format van series? In mijn omgeving hoor ik vaak de vraag wat nou het verschil is tussen series, serials, episodisch, etc. In mijn eerste blog zal ik daarom ingaan op de verschillende vormen en/of genres van de televisieserie.

Serials

Serials zijn televisieseries met een doorlopend narratief en waarbij het plot zich ontvouwt in de opvolgende aflevering (Lost, 24, Mad Men, Homeland, Breaking Bad e.a.). Deze series ontwikkelen vaak hun eigen mythologie. De meest ‘populaire’ vorm van een serial is de soapserie. Bij serials is de volgorde van de afleveringen van belang en deze volgen meestal een rechtlijnig verhaalboog. Deze overbruggen het hele seizoen of zelfs de gehele serie. Serials trachten vele elementen van het narratief verborgen te houden gedurende de eerste afleveringen en geven deze beetje bij beetje (lees: van aflevering tot aflevering) vrij. Zodoende trachten de makers de kijkers voor lange tijd te binden aan de serie. Hierdoor vertrouwen de series op ‘recaps’ aan het begin van een aflevering en eindigen deze op ‘cliffhangers’. Als gevolg hiervan ‘vragen’ de makers de kijker om elke week te kijken en geconcentreerd het plot en/of de rode draad te volgen. Lange tijd hebben televisiestations de serial proberen te vermijden op een prime time tijdslot, omdat het lastiger is deze in broadcast syndication te krijgen. Dit betekend zoveel als de verspreiding en verkopen van series aan andere landen.

Het eerste decennium van de 21ste eeuw zag de opkomst en groeiende populariteit van de serials, te denken valt aan Alias, CSI, Fringe, Grey’s Anatomy, Six Feet Under, Heroes, Lost, Private Practice, The Shield, The Sopranos, Dexter, True Blood, 24, Ugly Betty en The Wire. Ze worden vaak gekwalificeerd als ‘Quality TV’ omdat de narratieve structuur, representaties van de personages en de esthetisch vormen meer complex en meer ontwikkeld zijn. De afgelopen paar jaar werd echter meer en meer aandacht geschonken aan vluchtige TV formats als reality TV, docudrama’s en documentaires. De serial liep daardoor vaak uit op een fiasco en werden veelal geannuleerd. Mijn persoonlijke voorkeur gaat echter toch uit naar deze vorm, omdat de ‘voldoening’ vele malen groter is dan bij episodische series, die snel kunnen gaan vervelen of in herhaling vallen. Laatstgenoemde hebben ook hun charme, maar serialized series bevatten meer spanning. Mijn kanttekening is echter dat een doorlopend narratief het beste werkt bij een dramaserie.

Procedural of episodisch drama’s

De episodisch drama’s zijn veel meer geconcentreerd op alleenstaande afleveringen, welke iedere keer een verschillend autonoom plot hebben. Direct hieraan gelinkt is de procedural drama waarin het oplossen van misdaden in het middelpunt van belangstelling staat. Te denken valt aan series als Bones, Castle, CSI, House M.D., Law & Order en NCIS. Het gros hiervan bevat locaties als een laboratorium en conferentieruimte vol met hightech apparatuur, waarin het plot zich meestal ontvouwt. De ‘case-of-the-week’ structuur zorgt ervoor dat de kijker niet elke week hoeft te kijken om de serie te kunnen volgen. Het genre wordt vaak bekritiseerd omdat deze generiek, formulematig en minder personage gedreven is. Dit gezegd hebbende is het niet uitgesloten dat het episodische format geen overlap kan hebben met de serials.

The Serial is dead, long live…The serial

De serial wordt vaak op een hoop gegooid en het containerbegrip serialized televisie kan vele type formats omvatten. Ook series als The Sopranos, Mad Men, Breaking Bad Boardwalk Empire en Game of Thrones gebruikten lange verhaalbogen om dieper in personages en situaties te duiken. Het kritiek wat op deze series vaak geuit werd, is dat er in deze series niets gebeurd. Opvallend is echter wel dat HBO’s Games of Thrones en Breaking Bad de meest gedownloade series waren van 2013.

Het serial genre zag in 2009 een afname in kijkers met de serie FlashForward, die net als eerder besproken de resolutie en de antwoorden lange tijd uitstelde. Net als de serie uit 2012 Alcatraz. Dit zijn slechts twee voorbeelden van serials die na het eerste seizoen werden geannuleerd. In 2008 zag men ook Fringe, een serie die in het eerste seizoen elke week een andere case had (procedural drama) en in de seizoenen die daarop volgden zich ontwikkelde tot een serialized drama met een eigen mythologie. De serie worstelde met de levensvatbaarheid, maar wist uiteindelijk vijf seizoenen vol te maken ondanks de gestage afname in kijkers. Hierna zag het televisielandschap een nieuw soort serie: de procedural met serial elementen. Denk hierbij aan recentelijke voorbeelden als The Blacklist, Sleepy Hollow, en Marvel’s Agents of S.H.I.E.L.D..

De grootste zomerhit van 2013 was onverwacht Under the Dome, hetgeen de serial veranderde in een soort fast-food genre. Dit ‘andere model’ ontstond doordat de serie slechts 13 afleveringen kreeg, in plaats van de gebruikelijke 22/24. Daarnaast werd deze uitgezonden in de zomer en verdween weer tot de zomer erna. Niet enkel Under the Dome maakte gebruik van dit format, maar ook series als Hostages en Intelligence. Zullen we de komende jaren een sterke groei zien in dit het nieuwe format? Of toch niet? Is de standaard serial nog wel levensvatbaar? Laat me dit zeggen, het is opvallend dat jaren na begin van het serial tijdperk, wat begon met 24, dit jaar een ‘sequel’ op het programma staat: De miniserie 24: Live Another Day. Echter, in plaats van het gebruikelijke 24 uur format (24 afleveringen), beslaat de serie slechts 12 uur….

That’s all for now,

Glenn Abbink