Blog | Camera Japan 2019 – De Jeugd (Sandro Algra)

Afgelopen twee jaar bezocht ik CinemAsia, een festival dat gericht is op films van over heel Azië. Japan alleen produceert al genoeg films om zijn eigen festival te krijgen in Nederland, en daarvoor hebben we Camera Japan. Vanwege de alarmerende vergrijzing in het land lag de focus van de editie uit 2019 op de Japanse jeugd. Dat betekent dus: veel films met kinderen en tieners in de hoofdrol. In de theaters LantarenVenster Rotterdam en Kriterion Amsterdam was echter meer te doen dan alleen films kijken. Zoals elk jaar is er een kleine markt, voor merchandise en Japanse gerechten. Liefhebbers konden zich ook inschrijven voor culturele activiteiten, zoals een kalligrafie workshop. Het waren twee mooie weekenden voor iemand als ik, die een onverzadigbare obsessie heeft met de Japanse cultuur.

Programma Camera Japan – LantarenVenster

Foyer

Tussen de filmvoorstellingen door was er genoeg te doen in het foyer. Een hoekje was ingericht voor het Manga Kissa Café. Bezoekers konden daar op de bank zitten en een boek uit het assortiment uitkiezen om te lezen. Manga Kissa is een bibliotheek in Utrecht, gespecialiseerd in manga.

In de avonden werd het foyer ook een podium voor Interventions, live optredens voor activiteiten als Judo.

Tetsuo: The Iron man | 67 minuten

Ondanks de titel, en het feit dat deze film in 1989 uitkwam, is Tetsuo: The Iron Man niet gerelateerd aan de Animatiefilm Akira. Toch zie ik een aantal paralellen tussen beide films, met name het feit dat we personages zien die in groteske mens-metaal monsters veranderen. Deze low-budget 16mm horrorfilm is gemaakt om je de kriebels over je hele lichaam te bezorgen. Een jonge zakenman ziet zijn lichaam langzamerhand overgenomen worden door metalen onderdelen. Het begint met een ijzeren puist op zijn wang. Halverwege de film is zijn transformatie al zo ver gevorderd dat hij zijn vriendin penetreert met een drilboor. Als dit al niet klinkt als het type film waar jij graag je weekend mee begint dan raad ik je aan van deze smerige horrorfilm weg te blijven.

Tetsuo: The Iron man kan ik vooral aanraden vanwege zijn special effects en surrealistische beelden, die prachtig in zwart-wit zijn opgenomen. Door het bizarre montagewerk en minimalistische dialogen is de film wel lastig te volgen; met name in de tweede helft, wanneer het plotseling in een soort kaiju actiefilm verandert. Wellicht dat Taika Waititi hier inspiratie uit kan halen voor zijn aankomende live action verfilming van Akira.

★★★1/2☆

Penguin Highway | 118 minuten

In het midden van de zomer wordt een wijk in Japan geplaagd door pinguïns. Het zijn geen gewone vogels, de dieren komen letterlijk uit de lucht vallen. Het idee klinkt als het begin van een Stephen King horror roman. Maar onze 9-jarige hoofdpersoon Aoyama gelooft niet in het bovennatuurlijke, en is vastberaden om een wetenschappelijke verklaring voor de pinguïns te vinden.

Penguin Highway is de eerste lange speelfilm van Studio Colorido, opgericht door Hiroyasu Ishida en Studio Ghibli veteraan Yojiro Arai. Net als in veel Ghibli films weten zij een unieke mix te vinden tussen fantasie en science fiction. Maar de werkelijke focus ligt nog altijd op het ensemble van zeer charmante personages. Het is een veelbelovende aftrap voor de jonge animatiestudio, en een film die anime fans niet mogen missen.

★★★★☆

Markt

Op de markt waren verschillende lekkernijen uit de Japanse keuken te koop. Eén ingrediënt dat veel terugkwam was matcha: groene thee in poedervorm, dat ook veel in toetjes wordt gebruikt.

Gaijin Sashimi | 5 minuten

Erik Vos, een jonge Nederlandse animator die een film maakt voor een Japanse filmfestival? Je zou zeggen dat zijn film autobiografisch is. Een Nederlandse student van een Japanse chefkok wil zijn meester imponeren met de perfecte sashimi, maar de sensei raakt enkel gefrustreerd door het gebrek aan techniek bij zijn leerling. Na veel vallen en opstaan vindt de jongen de ideale oplossing in een mix tussen beide culturen: een recept voor Nederlandse sashimi.

Gaijin Sashimi kan ik het best beschrijven als een studentenfilm (een afstudeerfilm om precies te zijn). Je moet niet de hoge productiewaarde van een Pixar short verwachten. De charme van deze film komt voort uit de humor en de niet al te verfijnde maar creatieve animatietechniek. De verfstroken vliegen door het beeld wanneer de vis wordt gesneden. Op dit punt is de film bijna een abstract kunstwerk.

★★★☆☆

Chieri and Cherry | 54 minuten

In het huis van haar oma wordt kleine Chieri alleen gelaten met haar beste vriend Cherry de knuffel, die tijdens haar dagdromen tot leven komt. De pop is als een soort stiefvader voor het meisje, en de enige die haar kan beschermen tegen het demon dat eerder haar vader doodde.

De stop-motion film Chieri and Cherry moet je zien als een echte kinderfilm. Dan nog is het opmerkelijk hoe het verhaal toch om een aantal zeer volwassene thema’s draait, zoals hoe kinderen met de dood om leren gaan. En daar bovenop zorgt het monster uit Chieri’s nachtmerries (of dagmerries?) voor een actievolle climax die veel kinderen op het puntje van hun stoel zal houden.

★★★1/2☆

Foto Expositie

Het vormen van je eigen identiteit is iets wat veel jongeren in geïndustrialiseerde landen bezighoudt. Het was een opmerkelijke keuze van Camera Japan om een expositieruimte in te richten met twee fotoreeksen die elkaar zwaar contrasteerden. Jacky Cheungs Cosplay is Art toont jongeren in hun flamboyante kleurvolle cosplay outfits. De zwart-wit foto’s van A Copy of Truth (van Jelle Hooks) richt zich juist op de Japanse kledingstijl en modes in het dagelijks leven.

Samurai Marathon | 104 minuten

De titel Samurai Marathon, en het feit dat de film door Britse cult filmmaker Bernard Rose is geregisseerd, gaf mij het idee dat ik een parodie op het samoerai genre te zien zou krijgen. En hoewel deze film met een dikke knipoog naar de moderne tijd is gemaakt kreeg ik toch meer het gevoel van culturele authenticiteit. Dat zal waarschijnlijk komen omdat de film niet aanvoelt als een Hollywood productie. Elk personage voelt aan als een echt persoon, in plaats van een eendimensionaal archetype.

Door de snelle verwestering van het land gelooft een krijgsheer dat het Japanse imperium zijn macht aan het verliezen is. Daarom organiseert hij een marathon, zodat hij de kracht van zijn samoerai op de proef kan stellen. Zijn politieke tegenstanders maken van de gelegenheid gebruik om de samoerai clan in een zeer kwetsbare positie aan te vallen, en de race dreigt uit te monden in een bloedbad.

Samurai Marathon is bij lange na geen oorlogsepos. Maar met een flinke dosis humor, bloedige zwaard gevechten, ninja’s en een dappere krijger prinses bevat het alles wat je in een samoerai film zou willen zien.

★★★★☆

Programma Camera Japan -Kriterion

Foyer

Theater Kriterion is aanzienlijk kleiner dan Het Lantarenvenster, maar er was gelukkig nog wel ruimte voor activiteiten als de expositie 女の人 | woman. Seks is nogal een complex onderwerp in Japan. Na jarenlang anime series te hebben gekeken ben ik er nog steeds niet toe in staat om deze cultuur een plek te geven in het spectrum van moraliteit. Het land kent zeer strenge censuurregels, en toch produceert men daar de meest bizarre en fantasierijke vormen van pornografie. Nyré Tiessen zet zich af van dit paradox met zijn fotoreeks. Hij fotografeert naakte vrouwen op een realistische manier.

Tokyo 21st October | 12 minuten

Een middeljarige vrouw bezoekt haar zoon in Tokyo, voor een lunch in een sushi restaurant. De tienerjongen verveelt zich dood door de lange verhalen van zijn moeder, en het gesprek escaleert tot een tirade over haar schoonmoeder. De kracht van deze short komt grotendeels uit de Terry Gilliam-achtige animatiestijl met papieren uitknipsels. De gesprekken tussen moeder en zoon zijn behoorlijk ongemakkelijk om aan te horen. En hoewel dit met opzet is gedaan is de short veel te lang om de dialogen boeiend te houden. De achtergrond verandert nooit, en afgezien van leuke visuele grapjes als een ober met een vissenkop gebeurt er in de short niet bijzonder veel. Tokyo 21st October had beter gewerkt als een reclamespotje van 2 minuten.

★★1/2☆☆

Jesus | 77 minuten

Je hoort zelden van de Christelijke cultuur in Japan, een land waar volgelingen van het Christendom maar een heel klein percentage van de bevolking vormen. Voor de jonge hoofdpersoon Yura is het een enorme cultuurshock als hij door zijn familie wordt ingeschreven op een Katholieke school. Zonder vrienden, of docenten waar hij zich mee identificeert, moet de jongen zijn eigen weg zien te vinden. Dit doet hij zoals veel kinderen het waarschijnlijk zouden doen: door zich Jezus Christus voor te stellen als een miniatuur beschermengeltje en denkbeeldige vriend. Hij geniet meer en meer van zijn nieuwe school; maar wanneer de tragedie toeslaat in zijn leven realiseert hij zich toch dat religie hem niet de hulp kan bieden die hij zoekt.

De jonge regisseur Okuyama Hiroshi heeft de film opgedragen aan een overleden vriend. Daardoor komt de film erg autobiografisch over, en krijg je wellicht de indruk dat zijn beeld van de Christelijke religie niet erg positief is. Ik zou echter niet zeggen dat hij Christelijke scholen in een kwaad daglicht plaatst. De focus van de film ligt op hoe een kind religie ervaart, en waarom ondanks de goede bedoelingen van volwassenen een religieuze opvoeding misschien niet iedereen gelukkig maakt.

★★★1/2☆

Workshop: Japanse kalligrafie

Veel jonge tekenaars doen wel eens een poging om in het Japans te schrijven. Maar wist je dat elke verfstrook in Japanse kalligrafie een vast begin en een einde heeft? En weet je het verschil tussen Kanji, Hiragana en Katakana symbolen? Als je meer hierover wilt leren loont het om eens een cursus te volgen. De kalligrafist Lanka Abe gaf een basiscursus kalligrafie, waarin je onder andere leert over elk type strook die je moet kennen om een symbool te tekenen. Als je zelf interesse hebt dan is het mogelijk om haar cursussen in Rotterdam te volgen. Zie de foto’s en beoordeel mijn werk zelf maar. Ik heb in ieder geval materiaal om thuis verder te oefenen.

Tot volgend jaar?

Voor een relatief klein land is het indrukwekkend hoe Japan al decennia lang zo’n gigantische culturele impact over de hele wereld heeft kunnen behouden. Naar mijn mening zijn er te weinig Japanse films die in Nederland een landelijke release krijgen. Daarom is het belangrijk dat er ook een festival bestaat voor deze niche. Of je nou op zoek bent naar een goede buitenlandse indie-film, of als je de grote anime-film van het jaar wilt zien, dan staat er bij Camera Japan genoeg op het programma voor een weekend trip.

Sandro Algra