Paul Thomas Anderson keert terug naar The Valley als een andere filmmaker

Yes, de Nederlandse bioscopen zijn weer open! Met die opening komen een aantal langverwachte films dan eindelijk ook naar ons kikkerlandje toe. Waaronder Licorice Pizza, het nieuwste wapenfeit van bejubeld regisseur en auteur Paul Thomas Anderson. Bekend van overrompelende films als The Master, Phantom Thread en There Will Be Blood lijkt dit kleinschalige liefdesdrama een beetje een vreemde eend in diens oeuvre, maar niets is minder waar. Met Licorice Pizza keert de regisseur terug naar de roots van zijn eerste films, terug naar de San Fernando Valley in Los Angeles waar hijzelf ook is opgegroeid. Anderson is echter als filmmaker flink veranderd sinds die eerste films. Wordt Licorice Pizza een warm welkom thuis? Of mogen we een nieuwe kant van The Valley én Anderson aanschouwen?

Bewijzen

Wonderkind Paul Thomas Anderson weet na twee dagen filmacademie in de jaren tachtig voldoende, hij hoort er niet thuis. Dankzij zijn snelle uitschrijven, krijgt hij het studiegeld terug waarmee hij zijn allereerste film ooit zou maken: The Dirk Diggler Story. Leren deed hij door doen en door het luisteren naar audiocommentaren onder films van regisseurs die hij zelf hoog in het vaandel heeft staan zoals Martin Scorsese, John Sturges en Jonathan Demme. Op zesentwintig jarige leeftijd gaat zijn eerste speelfilm, Hard Eight (1996), in première. Ontvangen met lovende kritieken op het filmfestival in Cannes wordt zijn eerste uiting een bescheiden succes voor de cineast.

Andersons eerste films, die zich allen in de San Fernando Valley afspelen, bulken van ambitie. Neem de openingsscène van Boogie Nights (1997). Dat is een drie minuten durende longtake van buiten naar binnen al dansend door een discotheek waar alle sleutelpersonages van de film voorbijkomen. Het is overduidelijk afgekeken bij Martin Scorsese’s date-scène uit Goodfellas maar is hier grootser met meer bewegende onderdelen en handelingen die mis konden gaan. Alsof Anderson hier even zijn filmspierballen flext om de toon te zetten. Deze speelfilmversie van zijn kortfilm The Dirk Diggler Story, aangevoerd onder andere Julianne Moore, Burt Reynolds, Philip Seymour Hoffman en de doorbraak van Mark Wahlberg, werd genomineerd voor liefst drie Oscars. Het twee en een half uur durende Valley-epos over de opkomst en ondergang van pornoster Dirk Diggler zette de naam van Anderson echt op de kaart.

Paul Thomas Anderson - Boogie Nights

Complexe verhaallijnen met grote ensemble-casts, moeilijke longtakes, parallel-editing en kikkers?! Anderson lijkt het zichzelf bewust zo moeilijk mogelijk maken. Het voelt of hij zich in diens eerste films wilde bewijzen als een filmmaker die ertoe doet. Dit culmineert in misschien wel zijn letterlijk grootste werk: Magnolia (1999). Met negen hoofdrolspelers, waar je eerder vijftien hoofdrolspelers van mag maken, een draaitijd van ruim drie uur en een mozaïekvertelling waarin alle verhalen elkaar vinden, kruisen en in de conclusie samenkomen. Om Anderson te quoten: “Ik heb geprobeerd de film zo kort mogelijk te maken maar we hadden de pretentie een grootse film te maken.” Hoe goed zijn eerste films ook zijn – en dat zijn ze-, dat ‘willen bewijzen’ van de filmmaker valt op, des te meer je erop let. Jaren later gaf Anderson in interviews ook toe in zijn beginperiode als regisseur flink geworsteld te hebben met faalangst.

Obsessie

Dat er iets stond de veranderen was duidelijk met zijn volgende werk Punch Drunk Love (2002). Een Lynchiaans liefdesverhaal; absurd, komisch en vertederend tegelijk met een against-type gecaste Adam Sandler in de hoofdrol. Het was, en nog steeds is, een beduidend unieke film binnen Andersons oeuvre, maar nog niet die grote stap in het onbekende. Die verandering komt in 2007 met zijn meest geprezen film: There Will Be Blood. Een karakterstudie van vleesgeworden duivel Daniel Plainview (magistraal gespeeld door Daniel Day-Lewis). De olieman boort begin vorige eeuw naar het zwarte goud in Little Boston waar hij de lokale boeren inpalmt met verhalen over gouden bergen, waar de misantroop vervolgens alles doet om dat geld en de macht zelf toe te eigenen.

Weg waren de snelle edits, grote casts en uitdagende cameramanoeuvres. Longtakes zijn er veelvuldig maar met een stilstaande camera waar de actie binnen het frame gebeurt. Dit geeft de film een meer gegrond gevoel, waardoor de acties die plaatsvinden impactvoller zijn. Anderson heeft zich bewezen als filmmaker en hoeft geen rare trucs meer uit de kast te halen. Hij weet wat hij kan en vertelt zijn verhaal zo passend mogelijk. Het draait ook allemaal niet meer om een grote groep mensen: één man met een obsessie, dat is de focus. Alles en iedereen daar omheen zijn bijzaken. Het is de obsessie van Daniel Plainview die de film drijft. De obsessie naar meer olie, meer land, meer geld en meer macht. Een obsessie met desastreuze gevolgen voor hem, zijn naasten en Little Boston.

Paul Thomas Anderson - There Will be Blood

Menselijke obsessies zijn het vervolg van Andersons werk gaan typeren. In The Master (2013) strompelt verloren ziel Freddie Quell na terugkomst uit de Tweede Wereldoorlog van baan naar baan zonder succes. Zoekend naar een roeping, onder invloed van zijn zelf gebrouwen drank, vindt hij meester Lancaster Dodd. Leider van een zelfhulpreligie a lá Scientology, die Freddie als een obsessief loyale hond wilt volgen. Britse modeontwerper Reynolds Woodcock uit Phantom Thread (2017) laat zich meesleuren in zijn streven naar perfectie om de prachtigste jurken te maken. Verliest hierdoor oog voor zijn gezondheid, zijn medemens en zelfs voor degelijkheid in het algemeen. Iets wat zijn muze Alma niet kan aanzien en op haar eigen manieren dwarsboomt. Of stoner-detective Larry ‘Doc’ Sportello die in Inherent Vice (2014) de gedachten over zijn ex, Shasta, niet kan laten varen en haar gedurende zijn trips veelvuldig tegenkomt. Of is ze er ook echt?

Waar Andersons eigen obsessie voor dit soort verhalen vandaan komt? Hij weet het zelf eigenlijk ook niet geeft de filmmaker toe. “De verhalen stromen al schrijvend uit me […] Wanneer je afgezonderd bent is het moeilijk inschatten hoeveel van de pijn specifiek jouw eigen pijn is. Hoe snel iemand zich verdrietig of melancholisch voelt, verschilt per persoon. Ieder persoon is en blijft altijd een raadsel.” Die raadsels laat hij aan de kijker om uit te vogelen. Hoe begrijpelijk is Daniel Plainview? Hij heeft een uitzonderlijk doorzettingsvermogen maar geeft dat hem een vrijbrief om te doen wat hij doet? Of de verhalen van Lancaster Dodd, die zitten vol onbewezen theorieën en zelfs volstrekte leugens, maar zijn Dodds intenties kwaadmoedig? Of bieden ze de nodige zingeving voor mensen die verloren zijn? Anderson presenteert deze raadsels zonder te oordelen, dat oordeel is aan de kijker.

Licorice Pizza - Paul Thomas Anderson

Terugkeer van Paul Thomas Anderson

Dit alles brengt Paul Thomas Anderson naar het hier en nu waar zijn nieuwste film Licorice Pizza klaar staat bij de projectoren van de bioscopen. Een liefdesverhaal over twee tieners in de San Fernando Valley, 1973. Vijftienjarige acteur Gary wordt opslag verliefd wanneer hij Alana tegen het lijf loopt, ondanks dat ze tien jaar ouder is dan hem. Na de vernietigende obsessies die zijn vorige films kleurden, is het een coming-of-age met een obsessie in de liefde die ditmaal de toon zet. Als we de beelden van de trailer mogen geloven, wordt het een aanzienlijk luchtiger en vrolijker verhaal dan de afgelopen vijftien jaar uit Andersons carrière. Een luchtigheid die de regisseur zelf misschien ook wel kon gebruiken nu hij als zelfverzekerde filmmaker terugkeert naar de wijk waar hij is opgegroeid.

Wordt ook deze film een instant classic van de meester? Dat kunnen we ontdekken nu het kleurrijke Licorice Pizza de Nederlandse bioscoopzalen verlichten mag.

Roan Andrée



VOLG ONS

Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.

FacebookInstagramPinterestTwitter