Recensie | The Hunger Games Mockingjay Part 1 (Sandro Algra)

Heb jij nog zin om een film te kijken wanneer er een hele groep tienermeisjes voor in de rij staat bij de lokale bioscoop? Films die voor jongvolwassenen worden gemaakt, daar wordt vaak op neergekeken. Ook ik maak me daar schuldig aan. Al behoor ik zelf eigenlijk nog tot deze groep sta ik niet gauw te springen om de nieuwe Transformers te zien (sterker nog, ik heb nog nooit een van die films gezien). Van Harry Potter heb ik de eerste film nog niet eens afgekeken. Voor The Hunger Games geldt eveneens dat het typisch zo’n rage is die grotendeels aan mij voorbij is gegaan. Het eerste boek uit deze trilogie kwam uit in 2008 en vier jaar later verscheen de verfilming hiervan in de bioscoop. De fantasie-franchise groeide in korte tijd uit tot een waar fenomeen en bleek vooral populair onder jonge vrouwen. Dit jaar nam ik voor de verandering de tijd om de eerste twee films in te halen. Verfrissend aan deze filmreeks is dat deze veel intelligenter geschreven is dan andere tienerfilms. Dat geldt ook voor de hoofdrol: ik ken weinig films met zo’n overtuigende vrouwelijke actieheld. In The Hunger Games: Mockingjay – Part 1 beleeft onze heldin haar derde avontuur in deze trilogie. Althans, dit is het eerste deel uit haar derde avontuur in deze vierdelige trilogie… ik hoop dat je het nog kunt volgen.

Titel: The Hunger Games: Mockingjay – Part 1
Regisseur: Francis Lawrence
Scenario: Peter Craig, Danny Strong, Suzanne Collins
Cast: Jennifer Lawrence, Josh Hutcherson, Liam Hemsworth, Woody Harrelson, Donald Sutherland, Philip Seymour Hoffman, Julianne Moore
Speelduur: 123 minuten
Genre: Actie, Fantasie, Sci-Fi
Te zien vanaf: 19 november 2014

I’m Spartacus? I’m Katniss!

Arme Katniss Everdeen (Jennifer Lawrence): ze heeft er eigenlijk nooit voor gekozen om een verzetsstrijdster te worden. Ruim een jaar geleden was zij nog een doodgewone tiener uit een mijnwerkersdorp (voor zover een meisje in haar maatschappij ‘gewoon’ kan zijn). Haar leven veranderde voorgoed toen ze werd verkozen om mee te doen aan de jaarlijkse Hongerspelen, een reality-tv show waarin jongeren gedwongen worden om elkaar als gladiatoren af te slachten. Wonder boven wonder wist ze deze spelen te overleven met haar dorpsgenoot Peeta Mellark (Josh Hutcherson). Met hun overwinning en (eigenlijk meer) hun overtuigend acteerwerk veroverden ze het hart van het publiek. Dit mes snijdt voor Katniss echter aan twee kanten als blijkt dat jonge meisjes in de hoofdstad haar als rolmodel zien en zij onder het proletariaat uitgroeit tot symbool van verzet tegen de tirannie van president Snow (Donald Sutherland). En dat terwijl het juist de bedoeling was dat de winnaars voor de rest van hun leven als propagandamiddel van de regering zouden dienen. Daarom bedacht Snow een nieuwe list: ze zou opnieuw meedoen aan de spelen waar haar imago volledig besmeurd moest worden. Dit plan mislukte echter totaal, de Hongerspelen werden gesaboteerd en Katniss belandde veilig in de handen van het verzet.

Een grote burgeroorlog is inmiddels uitgebroken tussen de hoofdstad en de omliggende gemeenten. Katniss maakt nu letterlijk deel uit van een ondergrondse organisatie. Gewapend met pijl en boog en een filmploeg verlaat ze haar ondergrondse bunker geregeld om anti-regeringsfilmpjes op te nemen. Hiermee proberen ze de opstandelingen een hart onder de riem te steken. De ironie hiervan is dat Katniss uiteindelijk voor dezelfde doeleinden wordt ingezet als toen ze voor de regering werkte, maar nu heeft ze er tenminste voor mogen kiezen. Snow blijkt echter nog over een troefkaart te beschikken: een aantal deelnemers van de laatste Hongerspelen, waaronder Peeta, wordt gevangen gehouden en gedwongen zich openlijk uit te spreken tegen de opstand.

Ieder nadeel heb z’n voordeel

Waarom heet deze film eigenlijk nog “The Hunger Games” als die spelen niet eens meer voorkomen in dit vervolg? Voor de duidelijkheid: alleen het eerste boek draagt de titel Hunger Games. Blijkbaar vonden de producenten het nodig om alle films samen te binden met een gemeenschappelijke titel (zoals vaker het geval is bij filmreeksen). Bij de vorige film zagen we echter al dat hoe verder het verhaal vorderde, hoe minder het om de spelen zelf begon te draaien. Het ging eerder om jonge mensen die plotseling uit hun omgeving worden geplukt en in één klap wereldfaam verkrijgen. Voor de derde film geldt dit des te meer. Hoewel er een revolutie gaande is in het land speelt dat conflict zich grotendeels op de achtergrond af. De kern van deze film is de propagandaoorlog tussen de regering en het verzet.

Wellicht klinkt het allemaal behoorlijk saai hoe ik de film zojuist heb beschreven, als je voor de actiescènes komt tenminste. Ik zie de minimale aanwezigheid van actie vooral als een voordeel. Het is immers moeilijk om deze filmreeks interessant te houden als de helden telkens weer opnieuw tegen elkaar moeten strijden in dezelfde Hongerspelen. Het politieke schaakspel dat de twee partijen in deze film tegen elkaar voeren is wat deze film juist iets unieks geeft. The Hunger Games is bij lange na niet het eerste verhaal over een dictatuur waarin de onderklassen van de samenleving worden onderdrukt of tegen elkaar uitgespeeld. Waarschijnlijk schuilt het sterkste element uit deze filmserie in het feit dat elk deel telkens een originele invalshoek weet te vinden voor telkens hetzelfde type verhaal. In een minder uitgedachte film was Katniss te paard met een heel leger richting de hoofdstad vertrokken om de regering te verslaan in een grote veldslag. Zoals we weten worden guerrillaoorlogen zelden op deze manier gewonnen.

The Friendzone

Hoe gelijk de rolverdeling ook is, je kunt onderhand zonder meer vaststellen dat de films op dit punt toch echt teveel personages bevatten. Sinds de vorige film heeft Katniss er weer een handjevol bondgenoten bijgekregen. Een rebellengroep met Julianne Moore en Phillip Seymour Hoffman als leiders, dat klinkt als een droom cast. De kijker krijgt echter bij lang niet iedereen de tijd om aan het personage gehecht te raken.

Jennifer Lawrence weet zoals gewoonlijk wel je aandacht vast te houden, maar we weten onderhand allemaal wel dat zij een heel charismatische actrice is. Uiteraard ligt de kracht van het personage grotendeels in haar acteerwerk, maar je moet de schrijfster Suzanne Collins ook veel krediet hiervoor geven. Vrouwen spelen steeds vaker een actieve rol in actie-avontuur verhalen. Als ik een filmposter zie met daarop een knappe vrouw die een pijl en boog vasthoudt moet ik al gauw zuchten (dit was nog een reden voor mij om de eerste films niet meteen te zien). ‘Jij bent geen vrouw’ denk ik dan ‘jij bent gewoon een hele aantrekkelijke man!’. Ik denk dat Hollywood nog teveel gedomineerd wordt door mannelijke scriptschrijvers. Het is blijkbaar lastig voor hen om een goede heldin te bedenken die niet gewoon een man blijkt te zijn in een vrouwenlichaam, of een schaars geklede slet met een oppervlakkige persoonlijkheid. Suzanne Collins heeft uiteindelijk gewoon een ouderwets actie-avontuur verhaal geschreven, alleen dan vanuit een vrouwelijk perspectief. Dit is heel overtuigend overgebracht naar het witte doek.

Waar ik me vooral aan stoorde is dat ik nog steeds totaal niet geïnteresseerd ben in Gale Hawthorne (Liam Hemsworth), en dat terwijl hij drie films heeft gehad om zich te ontwikkelen tot een volwaardig personage. Gale was de jeugdvriend van Katniss die altijd al verborgen gevoelens voor haar had. Hij voelde zich erg van haar vervreemd toen Katniss en Peeta zich voor moesten doen als verliefd stelletje tijdens de Hongerspelen. Maar omdat hij zelf nooit aan deze spelen meedeed was hij grotendeels afwezig voor de kijker. Van een aantal fans heb ik begrepen dat zijn liefdesrelatie met Katniss een veel grotere rol speelt in de boeken. Deze relatie miste echter de nodige geloofwaardigheid, wat waarschijnlijk de reden is voor Gale’s kleinere rol in de verfilmingen. Uiteraard zou het een gedurfde zet zijn geweest, maar ik denk dat ze hem beter helemaal uit de films hadden kunnen schrijven. Hiermee hadden ze gelijk ook meer ruimte kunnen maken voor Finnick Odair (Sam Claflin). Hij was een van de leukste personages uit de tweede film, maar ook hij verwordt in dit derde deel meer tot een achtergrondfiguur.

Twilight voor meisjes die nadenken?

Nog altijd wordt The Hunger Games door mannen vergeleken met de Twilight-reeks. Ik hoor regelmatig nog mensen roepen dat het niks anders is dan Twilight voor meisjes die nadenken (wat op zichzelf al een tegenstrijdige opmerking is, als je bekend bent met Twilight). Is het terecht om The Hunger Games over één kam te scheren met alle andere tienerfilms? Nee, het verbaast me zelfs. Afgezien van de driehoeksverhouding tussen Katniss, Peeta en Gale (die in de films deels wordt verwaarloosd) heeft deze serie weinig gemeen met romantische tienerfilms. Integendeel, het betreft hier een van de meest diepgaande en sombere verhalen uit het actuele fantasiegenre. Eén scene zal de meeste kijkers ongetwijfeld doen denken aan de Holocaust. Dit soort maatschappelijke boodschappen en bijbehorende symboliek zijn weliswaar niet subtiel, maar toch dreigen deze films op geen enkel moment pretentieus of onnodig prekerig te worden. We mogen blij zijn dat veel jonge vrouwen hier zo van kunnen genieten. En mannen: je hoeft je er echt niet voor te schamen als je deze films weet te waarderen.

Erg jammer is het dat men The Hunger Games: Mockingjay in twee stuks meende te moeten opdelen. Het is een irritante gewoonte van Hollywood om het laatste deel uit een boekenreeks over twee films uit te smeren, onder het mom van ‘meer diepgang’ (terwijl het natuurlijk gewoon om geld draait). Het zorgt ervoor dat je een hele opbouw voor de kiezen krijgt om vervolgens weer een jaar te moeten wachten op een bevredigende conclusie. De film voelt hierdoor soms een beetje traag aan, en je hebt enigszins het gevoel naar een incompleet werk te kijken. De wendingen aan het einde zorgen wel voor een paar aangename verassingen, waardoor de behoefte om Mockingjay Part 2 te kijken toch voldoende wordt aangewakkerd. Ik verwacht in ieder geval dat ik over een jaar terug kan kijken op deze films en het kan zien als één geweldig verhaal.

★★★1/2☆

Sandro Algra