Recensie | Papillon (Sandro Algra)

Henri Charrière: was hij nou daadwerkelijk de meester van de gevangenisontsnappingen, of slechts een oplichter maar getalenteerde schrijver? Papillon, de man met de vlindertatoeage, scheef in zijn bestseller autobiografie hoe hij onterecht veroordeeld was voor de moord op een pooier. Als straf werd hij door zijn vaderland onteigend en zou hij voor de rest van zijn leven zware arbeid moeten verrichten in de tropische hitte van Frans-Guyana. Zijn onbreekbare wilskracht leidde tot maar liefst negen ontsnappingspogingen, totdat hij na 13 jaar deze nachtmerrie voorgoed wist te ontvluchten. Volgens sommige historici is dit verhaal te mooi om waar te zijn. Het boek vormde hoe dan ook de basis voor de verfilming Papillon (1973), wat in mijn ogen een van de beste gevangenisfilms aller tijden is. De originele film heeft de lat wel erg hoog gelegd voor de remake. Maar aangezien Charrière’s boek niet de enige versie van het verhaal is was ik toch benieuwd of deze film een nieuw perspectief kon bieden.

Titel: Papillon
Regisseur:
Michael Noer
Cast: Charlie Hunnam, Rami Malek, Eve Hewson, Yorick van Wageningen, Roland Møller
Scenario: Aaron Guzikoswski
Genre:
Drama / Thriller
Release: Vanaf 13 september 2018 in de bioscoop

Deja vu

Parijs 1931. Henri “Papillon” Charrière (Charlie Hunnam) is een inbreker, een kluiskraker en een heer. Zijn leven wordt op zijn kop gezet wanneer zijn criminele collega’s hem aan de corrupte politie uitleveren. Hoger beroep zal niks opleveren, dus wordt ontsnappen zijn enige uitweg. Daarvoor zal hij de hulp nodig hebben van fraudeur en medegevangene Louis Dega (Rami Malek). Vluchten uit de werkkampen van Frans-Guyana zal absoluut geen makkelijke taak zijn. De bewakers aarzelen niet om op opstandige gevangenen te schieten, en de zee zit vol hongerige haaien. Mocht iemand toch een ontsnappingspoging overleven en weer in de handen van de autoriteiten terecht komen dan hangt hem een zware straf boven het hoofd: van jaren in de isoleercel tot de guillotine.

Als je de eerste film hebt gezien zul je al gauw merken dat het plot toch weinig daarvan verschilt. Beide films volgen vrijwel dezelfde structuur. Alleen een aantal scenes hier en daar zijn anders. De grootste verschillen zijn het begin en einde. We zien namelijk gedeeltes van Papillons leven vóór en na de werkkampen. Dit is wel fijn om te zien, maar uiteindelijk had het niet gehoeven. Zijn leven in Frans-Guyana is tenslotte waar het verhaal daadwerkelijk om draait. Het leek er ook op dat de toevoeging van deze scenes het gevoel van wanhoop doen verminderen. In de eerste film zagen we Papillon enkel via korte flashbacks en dromen als vrij man. Dat ‘verloren’ leven voelde daarom ook meer als iets wat een eeuwigheid geleden was gebeurd.

Recensie | Papillon (Sandro Algra) 3

A quiet place?

Het gedeelte van de film waar ik het meest naar uitkeek was Papillons termijn in de isoleercel. Onze hoofdpersoon lijkt alle hoop te verliezen, terwijl hij moet strijden tegen waanzin. Charrière merkte later op: “De Chinezen bedachten een martelmethode waarbij ze water op je hoofd lieten druppelen, de Fransen bedachten stilte”.

Uit de scenes in de isoleercel bleek hoe goed de film in elkaar zit. De grootste zonde die deze remake had kunnen begaan is een strak gemonteerde film worden met gekuiste PG-13 geweld en veel one-liners. Ik kan me niet voorstellen dat zo’n film ruimte had gemaakt voor een langdurige marteling waarbij amper wordt gesproken. In het tijdperk waarin Hollywood gedomineerd wordt door luidruchtige blockbusters is het altijd verfrissend om eens een keer een film te zien die wel gewoon de tijd neemt om een sfeer neer te zetten. En wanneer er daadwerkelijk geweld wordt gepleegd door de gevangenen of bewakers ligt de nadruk altijd op de bruutheid van de daden.

Charlie Hunnam is zeker goed gecast als Papillon. Hij lijkt zelfs een beetje op Steve McQueen, die de titelrol speelde in de originele film. Toch kan ik niet zeggen dat zijn acteerwerk hetzelfde niveau wist te bereiken. Wanneer MQueen vast zit in de isoleercel geloof je ook daadwerkelijk dat hij zijn verstand dreigt te verliezen. Charlie Hunnam komt veel eerder over als iemand die een krankzinnige man speelt, om de bewakers voor de gek te houden. Ik geloof ook dat de filmmakers dit effect wilden bereiken. Toch lijkt het me een bijzonder lastige taak om je verstand intact te houden als je zo’n zware straf gedurende twee jaar moet verduren.

Recensie | Papillon (Sandro Algra) 4

Overbodige remake?

“Dit is het verhaal van mij, en vele anderen”. Het is passend dat de hoofdpersoon dit over zijn autobiografie zou zeggen, aangezien veel critici beweren dat Henri Charrière details uit het leven van andere gevangenen daarin heeft verwerkt. Als kijker mag je dus zelf bepalen hoe letterlijk jij die zin opvat. Wat mij betreft had de film ook verder in kunnen gaan op de verschillen tussen Charrière’s boek en andere interpretaties van het verhaal.

Charlie Hunnam houdt vol dat Papillon meer een nieuwe verfilming is van het boek dan een remake van de klassieker met Steve McQueen. Deze film heeft mij niet kunnen overtuigen van die bewering. Het voelt eerder alsof je Rembrandt de opdracht geeft om de Nachtwacht waar jij bij staat te schilderen. Vervolgens komt een van zijn studenten langs voor het schilderen van een bijna perfecte replica. Het werk van de student is indrukwekkend. Maar dan blijft het toch de vraag wat nou de toegevoegde waarde daarvan is als je alles al een keer eerder hebt gezien, en nog wel van de grootmeester zelf! Op zich is het wel interessant om de twee verschillende versies met elkaar te vergelijken. Hetgeen wat de tweede versie nog verder had kunnen differentiëren van het origineel is als de filmmakers met hun geheel eigen interpretatie van het verhaal waren gekomen, en misschien ook meer bronnen hadden gebruikt dan alleen het boek. Je kunt dus wel degelijk zeggen dat Papillon een overbodige remake is. Maar wat overbodige remakes betreft is dit toch duidelijk een van de betere.

Sandro Algra ★★★☆☆