Recensie | The People v. O.J. Simpson: American Crime Story

Waar was jij tijdens het historische maar controversiële vonnis van O.J. Simpson? Ik was slechts vijf jaar oud. Het zou nog enkele jaren duren voordat ik de man leerde kennen als ‘die acteur van de Naked Gun-filmreeks’, en later pas als verdachte in een van de beroemdste rechtszaken aller tijden. Amerika is maar een raar land. Nergens anders kan een publiek figuur om de verkeerde redenen in zo’n grote mediasensatie veranderen. Ook wij kijken vol verbazing naar nieuwsberichten rond de verkiezingscampagne van Donald Trump. Hoe het toch kan dat een megalomane malloot als hij zoveel mensen achter zich krijgt is voor de rest van de wereld een groot raadsel. Voor Amerikanen is deze massahysterie niets nieuws: lang voor de ‘Trump-campagne’ hadden zij namelijk al de zaak rond O.J. “the juice” Simpson. In de nieuwe dramaserie The People v. O.J. Simpson (een creatie van FX networks, de makers van American Horror Story) wordt deze notoire rechtszaak uitgebreid nagespeeld.

Titel: The People v. O.J. Simpson: American Crime Story
Regisseur: Anthony Hemingway, Ryan Murphy, John Singleton
Scenario: Scott Alexander, Larry Karaszewski, Jeffrey Toobin, D.V. DeVincentis, Joe Robert Cole,
Acteurs: Sterling K. Brown, Cuba Gooding, Jr., Nathan Lane, Sarah Paulson, David Schwimmer, John Travolta, Courtney B. Vance
Speelduur: 42 minuten
Genre: Drama, Biopic
Taal: Engels
Release: 06 mei 2016

Inhoud:

10 afleveringen:

1. From the Ashes of Tragedy
2. The Run of His Life
3. The Dream Team
4. 100% Not Guilty
5. The Race Card
6. Marcia, Marcia, Marcia
7. Conspiracy Theories
8. A Jury in Jail
9. Manna from Heaven
10. The Verdict

Een gevallen held

Op de nacht van 12 juni 1994 worden twee lichamen gevonden buiten een huis in Los Angeles, Californië. Het gaat om Nicole Brown Simpson en haar vriend Ronald Goldman. De politie besluit vrijwel direct om Nicole’s oud-echtgenoot en voormalig American football-ster Orenthal James Simpson (Cuba Gooding, Jr.) te informeren over dit tragische voorval. Eenmaal bij Simpsons huis treft men echter bloedsporen en andere eigenaardigheden aan die allemaal naar de oud-atleet lijken te wijzen als aanstichter van deze gruweldaden.

De rechtszaak tegen Simpson, die voor een deel live op televisie werd uitgezonden, wordt door velen gezien als de grondlegger van reality-televisie zoals wij die nu kennen. Naarmate het forensisch bewijs zich opstapelde en er opnamen uitlekten waaruit bleek dat Simpson zijn vrouw geregeld zou hebben mishandeld leek de man alle schijn tegen zich te hebben. Veel vrienden van O.J., sportfanaten en een aanzienlijk deel van de Afro-Amerikaanse gemeenschap konden daartegen niet geloven dat hun held the Juice in staat zou zijn om iemand te vermoorden.

Beelden van Simpsons arrestatie riepen meteen nare herinneringen op: amper twee jaar eerder ontstonden er hevige rellen in L.A. nadat vier politieagenten werden vrijgesproken van de brute mishandeling van de zwarte Amerikaan Rodney King, terwijl het voorval gewoon op film was vastgelegd. Het vertrouwen van minderheden in het Amerikaanse rechtssysteem leek een absoluut dieptepunt te hebben bereikt: niemand geloofde dat O.J. ooit een kans zou maken om vrij te worden gesproken. De eerste aflevering van de serie begint met beelden van de rassenrellen na het Rodney King-vonnis. Hiermee is de toon van The People v. O.J. Simpson meteen gezet: dit wordt geen ‘courtroom drama’ over een willekeurige moordzaak, maar een serie over een affaire die het land diep verdeelde.

Aflevering 1 eindigt met de meest voor de hand liggende cliffhanger: de inmiddels legendarische vluchtpoging van Simpson in een witte Ford Bronco. Ruim 90 miljoen Amerikanen zagen hoe de achtervolging zich live op televisie voltrok: een absoluut record voor zo’n soort gebeurtenis. Het voorval bracht Simpsons imago alleen maar verdere schade toe, maar tegelijk ook zoveel media-aandacht (inmiddels leken alle tv-uitzendingen om de beruchte zaak te draaien) dat een klein leger aan notoire strafpleiters zich bereid toonde om O.J. te verdedigen. Er werd een advocatenteam samengesteld dat onder meer bestond uit boezemvriend Robert Kardashian (David Schwimmer), Robert Shapiro (John Travolta), F. Lee Bailey (Nathan Lane) en de charismatische Johnnie Cochran (Courtney B. Vance) die heer en meester bleek in het bespelen van de jury en media. Lijnrecht tegenover dit “dream team” bevonden zich openbare aanklagers Marcia Clarke (Sarah Paulson, ook bekend uit de American Horror Story-series) en Christopher Darden (Sterling K. Brown), die ervan overtuigd waren dat Simpson veroordeeld zou worden: de bewijslast was immers overweldigend.

Niet zo zwart-wit

In een serie die draait om zo’n notoire gebeurtenis is het redelijk van belang dat de acteurs een zekere gelijkenis vertonen met hun evenbeelden uit het echte leven. De enige die op het eerste gezicht niet heel zorgvuldig gekozen lijkt is nota bene Cuba Gooding Jr. als O.J. Simpson. Hij oogt weinig imposant en ook zijn ietwat hoge stem lijkt amper op die van de voormalig topatleet die hij in deze serie vertolkt. Ook het flamboyante gedrag en de nerveuze handelingen lijken niet te passen bij dat van een vermoedelijke moordenaar. Wie enkele archiefbeelden van Simpson bekijkt zal echter merken dat achter zijn ogenschijnlijk rustige en sympathieke voorkomen iemand schuilging die zijn emoties bij vlagen nauwelijks de baas was. In dat opzicht valt Gooding Jr.’s opvoering misschien wel te verdedigen: het is niet ondenkbaar dat Simpson zich achter de schermen zo gedroeg.

Een valkuil waar de serie makkelijk in had kunnen belanden is het duidelijk uitkiezen van een kant in deze zaak. De meeste rechtszaakdrama’s worden verteld vanuit het perspectief van slechts één partij. Uiteindelijk is het ook het makkelijkst om meer sympathie te voelen voor de openbare aanklagers (Clarke en Darden), aangezien zij volledig worden overvallen door de enorme media-aandacht en regelmatig lijken te bezwijken onder de druk (een van hun collega’s moet vroegtijdig afhaken met hartproblemen). Met name Johnnie Cochran weet de zaak bijna schaamteloos in een spelletje te veranderen. Hij is immers degene die de juryleden probeert te beïnvloeden door juist zo min mogelijk over de moorden zelf te praten: ‘Dit is geen normale moordzaak, onze cliënt staat terecht omdat hij zwart is! En we weten dat de politie er alles aan doet om succesvolle zwarte burgers van hun voetstuk te krijgen.’. Het was voor de filmmakers erg makkelijk geweest om van Cochran de slechterik te maken: de ultieme leugenaar die voor eigen gewin een potentiële moordenaar op vrije voeten probeert te krijgen. Toch ziet hijzelf zijn smerige trucjes slechts als noodzakelijk voor het bereiken van een hoger doel.

Johnnie Cochran in South Park

De kleine feitjes tellen ook mee

Wat elke aflevering zo vermakelijk maakt is de aandacht die wordt besteed aan de kleine details. Zo brak de genoemde politieachtervolging niet alleen records qua kijkcijfers maar ook wat betreft het aantal bezorgpizza’s, en dit wordt mooi in beeld gebracht: ‘we zijn door al onze kaas heen!’. Ook de “Dancing Itos” komen langs: een bizarre act die regelmatig te zien waren in de talkshow van Jay Leno, met dansers verkleed als rechter Lance Ito. Het was weliswaar een uiterst stompzinnige vorm van entertainment, maar het Amerikaanse publiek bleek er dol op: Leno haalde in de loop van de slepende rechtszaak (die uiteindelijk 15 maanden duurde) voor het eerst hogere kijkcijfers dan zijn aartsrivaal David Letterman, die net iets minder aandacht aan het onderwerp besteedde. Wie niet genoeg uittrok voor de O.J.-zaak werd genadeloos afgestraft door een publiek dat maar geen genoeg kon krijgen van het hele circus.

Op een punt valt de serie nu al een succes te noemen: iedereen praat weer over de zaak. Mensen die een kleine 20 jaar geleden de krant opensloegen voor hun dagelijkse portie O.J-nieuws worden weer op hun wenken bediend (de keuze om “Ross van Friends” aan het ensemble toe te voegen is eigenlijk briljant: noem eens een show die bij de gemiddelde kijker een grotere nostalgie naar de jaren ’90 zal oproepen). Toch heeft men ook geprobeerd om een jonger publiek aan te spreken, bijvoorbeeld door de Kardashians een klein rolletje te geven: hoewel Robert Kardashian wel degelijk twijfelde aan O.J.’s onschuld bleef hij ondanks alles aan zijn zijde, terwijl zijn ex-vrouw Kris Jenner de kant koos van haar vermoorde vriendin Nicole en de kinderen (waaronder dus Kim Kardashian, die schijnbaar de peetdochter is van O.J.!) niet wisten wat zij precies met deze situatie aan moesten. Het verhaal van deze latere realitysoap-sterren is wat dat betreft best interessant, maar ook niet meer dan een voetnoot in de Simpson-zaak.

Het O.J.-virus

Dat de rechtszaak de gemoederen nog altijd hoog doet oplopen heeft natuurlijk te maken met het uiteindelijke vonnis. Waarom werd deze man ondanks een berg aan belastend bewijs in hemelsnaam vrijgesproken, en hoe konden zwarte Amerikanen dit zien als een ‘overwinning’? Voor Cuba Gooding Jr., die destijds net als de rest van het land aan de buis gekluisterd zat, was het wel duidelijk waarom sommige mensen juichend de straat op gingen: men vierde niet zozeer de vrijspraak van O.J., als wel het feit dat het systeem voor de verandering eens wél in het voordeel van een zwarte Amerikaan had gewerkt. Pas bij het vertolken van deze rol realiseerde hij zich hoe wrang het eigenlijk was om zo vrolijk te reageren na een moordzaak: ‘ik kreeg ineens een enorm schuldgevoel, omdat ik destijds nooit heb stilgestaan bij het enorme verlies van de nabestaanden’.

De timing om een serie als The People v. O.J. Simpson: American Crime Story uit te brengen lijkt in een hoop opzichten uitstekend. De zaak voelt nog immer relevant: politiegeweld tegen minderheden en het verzadigende effect van non-stop berichtgeving in het tijdperk van massamedia zijn nog altijd actuele onderwerpen, zeker in Amerika. Voor hen die te jong zijn om de rechtszaak bewust te hebben meegemaakt biedt de serie bovendien een unieke kans: het is bijna onmogelijk om je in dit verhaal onder te dompelen zonder zelf een beetje aan te worden gestoken door het O.J.-virus. De zaak kent zoveel bizarre wendingen dat je af en toe moeilijk kunt geloven dat het allemaal echt gebeurd is (tip: op de website van Vanity Fair is voor elke aflevering een ‘Fact Check’ te vinden waarin je kunt nagaan op welke punten de tv-serie overeenkomt met de werkelijkheid). Wat dat betreft heb ook ik inmiddels kennisgemaakt met de obsessie van Amerika met O.J. Simpson. Ik ben dan ook reuze benieuwd naar het tweede seizoen van American Crime Story, dat schijnbaar over het debacle rond orkaan Katrina zal gaan. John Travolta heeft al aangekondigd zichzelf te willen spelen, aangezien hij daar een rol in vervulde. Ben benieuwd of we ook Kanye West zullen zien…

★★★★☆

Sandro Algra