Recensie Prehistoric Planet | Dinosaurussen voor een nieuwe generatie

Ik ben groot fan van dinosaurus documentaires. Dit is vooral de laatste 20 jaar een zeer populair genre. Maar dino docu’s verschillen sterk in kwaliteit, zowel qua visuele effecten als informatie. Prehistoric Planet belooft echter iets speciaals te worden. Deze door BBC geproduceerde Apple TV+ original bevat namelijk animatie van MPC, hetzelfde productiebedrijf achter The Lion King (2019). En met muziek van Hans Zimmer, John Favreau als producent en voice overs van niemand minder dan David Attenborough kun je in ieder geval een productie van Hollywood niveau verwachten. Maar hoe leerzaam en hoe sterk is deze docu inhoudelijk? Dat lees je in mijn recensie van Prehistoric Planet.

Titel: Prehistoric Planet
Ontwikkelaars: Jon Favreau (uitvoerend producent), Mike Gunton (uitvoerend producent)
Regisseurs: Andrew R. Jones, Adam Valdez
Presentatie: David Attenborough
Scenaristen: Dom Walter, Matthew Wright
Genre: Documentaire
Afleveringen: 5
Release: 16 mei

Kijk Prehistoric Planet op Amazon TV+

Recensie Prehistoric Planet

Noord America. Vader T.Rex zwemt met zijn jonkies richting een eiland, als een moeder eend met haar kuikens. Hij moet wel uitkijken dat zijn familie niet ten prooi valt aan het grootste roofdier van de zee: de Mosasaurus. In Centraal Azië voedt Deinocheirus, de reus met de vogelbek, zich met moerasplanten. De vliegen zijn voor hem wel een enorme irritatie.

Deze twee verhalen zijn eigenlijk de hele miniserie in een notendop. Alle vijf afleveringen zijn niet meer dan een collectie van losse scenes. Elke aflevering heeft als thema een type landschap: woestijn, kust, of bos… Dit is eigenlijk het format dat we kennen van eerdere David Attenborough documentaires. In feite probeert Prehistoric Planet een klassieke BBC docu te zijn. Het is alsof een team cameramannen 70 miljoen jaar geleden de wereld af heeft gereisd om ons een doorsnee te geven van het leven in die tijd. Prehistoric Planet klinkt ook als een vrij generieke naam voor een dino docu. Maar ik denk dat deze naam is gekozen om het in lijn te brengen met Attenborough documentaires als The Blue Planet (2001) en Frozen Planet (2011).

Als je een documentaire over dinosaurussen maakt dan is er altijd één serie waar het mee vergeleken zal worden: Walking With Dinosaurs (1999). Deze zesdelige miniserie bracht een revolutionaire aanpak en productiekwaliteit naar paleontologie documentaires. Met Jurassic Park achtige computereffecten konden we eindelijk het dagelijks leven van een dinosaurus zien, in plaats van dat een presentator ons een verhaal moest vertellen aan de hand van wat botten en illustraties.

Ondanks zijn invloed wisten maar weinig dino docu´s de kwaliteit van WWD te evenaren. In veel docu’s kun je zien dat er wordt bezuinigd op de animatie, want vaak wordt de tijd opgevuld met talking heads van paleontologen en met herhalende animatie snippets. BBC’s Planet Dinosaur (2011) werd onthaald als een soort spiritueel vervolg op WWD. Deze serie was erg leerzaam. Maar ook hier was er duidelijk niet genoeg budget voor een volledige geanimeerde serie. Bij de introductie van elke dinosaurus werd op de pauze knop gedrukt voor een lange anatomie les. 20th Century Fox maakte in 2013 een Walking With Dinosaurs speelfilm. Deze film had wel een goede productie. Helaas moesten de filmmakers onder druk van de studio hier een kinderfilm van maken, met hele irritante voice overs en poepgrappen.

Dus met alle eerdere voorbeelden in gedachten zou ik zeggen dat van alle documentaires in de laatste twintig jaar Prehistoric Planet het meest in de buurt komt van een waardige WWD opvolger. Deze serie bevat zonder twijfel de beste dinosaurus CGI die ik tot op heden heb gezien. Zelfs de Jurassic Park films halen dit niveau niet! In heel veel gevallen was ik ervan overtuigd dat ik echte dieren zag rondlopen. Ik weet niet wat het precies is, maar de manier waarop ze licht en camera scherptediepte gebruiken zorgt ervoor dat de dieren perfect bij de live-action achtergronden passen. De animators van MPC hebben hoe dan ook het geheim achter het maken van realistische dieren gevonden, en dat zie je met name bij dieren met een donzig vacht. Ik was zelf geen fan van de 2019 versie van The Lion King. De fotorealistische dieren pasten gewoon niet bij het verhaal dat de film wilde vertellen. En elk moment dat de leeuwen hun mond open deden om te zingen deed meteen afbreuk aan je suspension of disbelief. Maar in mijn recensie merkte ik wel op dat het productieteam zijn talenten zou moeten verlenen voor een natuurdocumentaire. En Prehistoric Planet is precies het type serie dat ik van MPC had willen zien. Want deze dino’s praten en zingen tenminste niet.

Er is wel één belangrijk verschil met Walking With Dinosaurs. Die serie vertelde namelijk een verhaal dat zich afspeelde gedurende miljoenen jaren, van het begin van het dinosaurus tijdperk tot de grote uitsterving. Prehistoric Planet legt daarentegen de focus geheel op het late Krijt, het allerlaatste gedeelte van het dinosaurus tijdperk. Dit mag dan wel als een limitatie klinken, maar je komt zeker geen dino soorten tekort. Juist door alles binnen één periode te houden zie je wat voor een variëteit aan diersoorten er leefden over alle continenten. Naast de Noord-Amerikaanse T.Rex zien we ook Tyrannosaurus varianten in Alaska en Azië. En ook minder bekende dinosoorten, zoals Therizinosaurus, worden in de spotlight geplaatst. Dus in plaats van dat deze serie tijdsprongen maakt om ons alleen de populaire dino’s te laten zien (zoals Stegosaurus of Diplodocus) krijgen we meer een totaalplaatje van hoe de wereld er gedurende één moment van het dinosaurus tijdperk uitzag.

Wat ik vooral kan waarderen is dat de serie zich niet op dinosaurussen alleen focust. Het Krijt was immers niet alleen het dino tijdperk. Zo is er ook veel aandacht besteed aan alle verschillende soorten pterosaurussen. We krijgen reuze vliegende reptielen te zien, zoals Quetzalcoatlus en Hatzegopteryx. Maar ook heel veel kleine soorten komen aan bod, dieren met een enorme variatie aan hoofdecoratie. In de meeste dino docu’s zijn deze vliegende tijdgenoten van de T.Rex slechts achtergrondfiguren. In werkelijkheid waren ze net zo divers en net zo interessant als de dino’s. Het is dan wel weer jammer dat we geen zoogdieren zien, want ook zij hadden hun eigen ecologische niche in de tijd van de reptielen.

Wat je op zich een nadeel kunt noemen van het format van Prehistoric Planet is dat er uiteindelijk toch een minder spectaculair verhaal wordt verteld, vergeleken met Walking With Dinosaurs. Elke aflevering zien we een handjevol taferelen uit het dagelijks leven van de prehistorische dieren, en na vijf hoofdstukken is de serie weer voorbij. Er is geen meteoorinslag om de dinotijd met een knal te beëindigen. David Attenborough heeft ook geen speciale monoloog om de laatste aflevering af te sluiten, dus eigenlijk maakt het niet eens uit in welke volgorde je de afleveringen kijkt. Ik denk uiteindelijk ook niet dat de makers als doel hadden om ons een dramatisch verhaal met een kop en staart te vertellen. Het idee is om ons een reeks momentopnames van het late Krijt te geven. Dit is eigenlijk ook meteen een reden om meer series te maken. Ik zou willen zien dat andere prehistorische tijdperken zo uitgebreid besproken konden worden als het late Krijt.

Dino memes

Elke aflevering opent met dezelfde David Attenborough monoloog, terwijl de man naast een Tyrannosaurus Rex skelet staat. Maar de T.Rex komt desondanks maar in twee afleveringen voor. Ook bijzonder is dat we dit roofdier nooit echt zien jagen of vechten. We zien wel een T.Rex die een karkas van een prooi bewaakt. Maar de serie kiest er verder voor om juist ander gedrag van het dier in beeld te brengen.

We zien een T.Rex zwemmen, want natuurlijk konden ze dat doen. We zien ook een T.Rex die een partner zoekt om mee te paren, want natuurlijk deden ze dat met regelmaat. Dus wanneer de T.Rex niet hoefde te vechten was hij gewoon een grote vriendelijke reus, in tegenstelling tot dat clichématige beeld van een brullend en stampend roofdier. De T.Rex die mensen gewend zijn om te zien in films is eigenlijk gewoon een collectie van dino memes. Zo hebben we ook allemaal de T.Rex van Jurassic Park in ons hoofd, die met zijn lange tanden een soort Pennywise grijns lijkt te tonen. In werkelijkheid is er geen goede reden om te denken dat de T.Rex zijn tanden aan de buitenkant van zijn mond had. En daarom heeft het dier in deze serie zijn tanden ook geheel verborgen in een dichte bek. Een ander leuk detail is dat T.Rex jonkies een compleet verenkleed hebben, terwijl volwassenen bijna kaal zijn. Dit is ook wat wetenschapers op dit moment het meest waarschijnlijk achten.

De beste dino docu’s maken altijd wel gebruik van een gezonde hoeveelheid speculatie. Als je een dino film maakt gebaseerd op enkel fossiel bewijs dan kun je ook niet meer laten zien dan dino skeletten. Dus een beetje creativiteit is nodig om je voor te stellen hoe deze dieren er levend uit hebben gezien. En speculatie is nou net wat het invloedrijke boek All Yesterdays probeert aan te moedigen. Ik ben er van overtuigd dat Prehistoric Planet dit boek ook heeft gebruikt als inspiratiebron, omdat sommige dieren zelfs specifieke poses uit het boek lijken over te nemen. Zo heb je Carnotaurus, een roofdier met zulke kleine voorarmpjes dat zelfs de T.Rex hem daarmee zou hebben gepest. Als deze armpjes zo nutteloos lijken, waar had hij ze dan voor? Nou, net als in het boek gebruikt Carnotaurus zijn armpjes voor een dansritueel om een potentiële partner aan te trekken.

We zien ook sauropoden, de langnekkige dino’s, met opblaasbare nekbuidels. Er is geen direct bewijs dat ze deze buidels hadden. Maar zo kun je ook niet aan het skelet van een olifant zien dat er een slurf aan het dier zit. Met nekbuidels is dus een van de vele mogelijke manieren om deze langnekken voor te stellen. En dan heb je een Triceratops kudde die op zoek gaat naar klei, om hun magen te beschermen tegen giftige planten. Dit is dan weer iets wat planteneters tegenwoordig vaak doen, dus waarom zou het anders zijn bij deze vegetarische dino’s?

Als we het nu toch over dino memes hebben. Het is dan wel weer een cliché om de Velociraptor ook weer in deze serie als groepsjager te zien. Dankzij Jurassic Park heeft men het beeld dat deze dieren in een soort van wolvenroedel leefden. Dit is zeker niet onmogelijk, maar er is ook geen heel sterk bewijs voor. Daarom had ik het fijn gevonden als we de Velociraptor voor de verandering ook als eenzame jager zagen.

Dinosaurussen voor een nieuwe generatie

Het feit dat Prehistoric Planet abrupt eindigt met een willekeurige aflevering laat mij toch achter met het gevoel dat ik meer zou willen zien. Hopelijk besluit BBC ook om vervolgseries te maken. Deze zouden zich af kunnen spelen in andere gedeeltes van het dinosaurus tijdperk, of natuurlijk ook in een geheel andere tijd. Wat dacht je van een serie over de ijstijd, met mammoets en reuzenluiaards? Ik hoop in ieder geval dat het niet weer tien tot twintig jaar duurt voordat we een paleontologie serie van hetzelfde kaliber krijgen.

Hoe iconisch Walking With Dinosaurs ook moge zijn, het is een serie met gedateerde visuele effecten en gedateerde wetenschap. Het werd daarom hoog tijd dat iemand de WWD voor een nieuwe generatie zou maken. En ik kan zeggen dat Prehistoric Planet met afstand de meest realistische en waarschijnlijk de meest accurate dinosaurus serie tot op heden is, met dino CGI die zelfs Hollywood films overtreft. Ik ben natuurlijk zelf geen wetenschapper, dus ik weet zeker dat ik details over het hoofd heb gezien waar paleontologen straks zware discussies over zullen voeren: zorgden Tyrannosaurussen wel voor hun kinderen net als eenden? En waren nekbuidels bij sauropoden wel mogelijk? Maar dat is ook waarom series als deze belangrijk zijn. We hebben zulke documentaires nodig om zowel te leren over dinosaurussen als om onze huidige kennis ter discussie te stellen. En net als WWD kan ook deze serie jongere generaties aan dinofans inspireren om meer te leren over prehistorisch leven. Dus als je een klein kind in huis hebt die middenin zijn dino fase zit, kijk samen deze miniserie af. Misschien besluit hij van paleontologie wel zijn beroep te maken.

★★★★☆

Sandro Algra

VOLG ONS

Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.