Recensie The Northman | De échte Lion King?

‘Hollywood maakt dit soort films niet meer’ zegt het publiek maar al te vaak tegenwoordig. Het klopt op zich dat een ambitieuze historische epos als Lawrence of Arabia (1962) of Ben Hur (1959) bijna onmogelijk te maken zou zijn nu. En toch zien we af en toe een film zoals The Northman, een project dat belooft zoiets te worden. Ik werd eerlijk gezegd niet zo enthousiast over deze film op basis van de trailer. Ik kreeg het idee dat het een soort Conan the Barbarian meets 300 zou worden. Dat wil zeggen: een 2+ uur durende popcorn film met veel onthoofdingen en spetterende CGI bloed. Maar een regisseur als Robert Eggers, de man achter The Lighthouse (2019), weet zulke films wel te voorzien van een arthouse sausje. Het resultaat is een Viking epos die toch veel dieper gaat dan de gemiddelde actiefilm. In mijn recensie vertel ik je waarom The Northman een van de beste films van het jaar is.

Titel: The Northman
Regisseur: Robert Eggers
Cast: Alexander Skarsgård, Anya Taylor-Joy, Nicole Kidman, Claes Bang, Ethan Hawke, Willem Dafoe, Björk
Scenaristen: Robert Eggers, Sjón
Genre: Actie, thriller, fantasie
Speelduur: 137 minuten
Release: 28 april

Recensie The Northman

In het jaar 895 keert koning Aurvandill (Ethan Hawke) terug van een lange oorlog. Als hij ziet hoe zijn zoon Amleth (Oscar Novak) is gegroeid realiseert hij zich dat het tijd is om de jongen klaar te stomen voor de troon. In een ritueel lopen vader en zoon op handen en voeten terwijl ze als wolven huilen, water drinken uit een bak en scheten en boeren laten. Ja, de film is slechts tien minuten begonnen en we zitten nu al middenin een bizar heidens ritueel. En als je The Lighthouse hebt gezien dan zul je denken dat scheten voor Eggers zijn wat voeten zijn voor Tarantino. De toon is in ieder geval gezet! Maar het belangrijke hier is dat Amleth de eed aflegt om de dood van zijn vader te wreken, mocht hij vermoord worden. En dat gebeurt nou net de volgende ochtend! Amleths oom Fjölnir (Claes Bang) verraad zijn eigen broer, en de jonge prins moet het land ontvluchten.

Dit verhaal begint nu wel erg te klinken als Hamlet, of The Lion King voor degene die geen Shakespeare hoefde te lezen op school. Dat de naam Amleth zoveel op Hamlet lijkt is geen toeval. Shakespeare baseerde zijn toneelstuk namelijk op deze middeleeuwse Scandinavische legende. Je leest het goed, zelfs William Shakespeare verdiende dus al geld aan remakes van klassiekers. Hij mocht blij zijn dat militante fans in zijn tijd nog geen internetfora hadden.

Maar The Northman is nou ook niet de trouwste verfilming van het originele verhaal. Robert Eggers gebruikt de legende van Amleth eigenlijk als blauwdruk om een Viking film over wraak te kunnen maken. Als je het op die manier bekijkt zijn eigenlijk honderden, zo niet duizenden, films van tegenwoordig een variatie op het Amleth verhaal. Van The Lion King tot Conan The Barbarian, van The Lord of The Rings tot Aquaman. In (bijna) al deze verhalen zien we prins terugkeren uit ballingschap om een mystieke zwaard te claimen, zijn familie te wreken en de troon op te eisen. Het gaat er echt om hoe de filmmakers dit verhaal verder invullen.

Grijze helden

Dus Amleth verlaat zijn koninkrijk en verandert door de jaren heen in een gespierde Viking krijger (Nu gespeeld door Alexander Skarsgård). Robert Eggers noemt dit ook wel het Hakuna Matata gedeelte van de film. Maar in plaats van op insecten te leven plundert Amleth complete dorpen! Hij is echter nooit zijn eed vergeten om zijn vader te wreken, zijn moeder te redden en de verrader Fjölnir te doden. Als slaaf infiltreert Amleth het land van zijn oom, en ’s nachts teistert hij de bijgelovige boeren als een soort engel des doods.

Wat hier opvalt is dat de film eigenlijk alleen maar moreel grijze personages kent. We staan natuurlijk achter Amleth vanwege het onrecht dat zijn familie is aangedaan. Maar met elke stap in zijn wraaktocht begin je toch meer te twijfelen aan je sympathie voor hem. En daarmee voelt het verhaal eigenlijk nog meer aan als een legende en minder als een Hollywood film. Legendarische helden als Amleth of Hercules waren nou eenmaal geen personages met moderne normen en waarden, en ik ben erg blij dat de filmmakers niet hebben geprobeerd om het verhaal hiermee te actualiseren.

Koning Aurvandill is dan wel de aardige wijze mentor, de Mufasa van dit verhaal. Maar we weten ook dat hij een oorlogszuchtige krijgsheer en slaveneigenaar is. Fjölnir is misschien wel de slechterik van het verhaal. Maar hij heeft zelf een familie die hij wil beschermen, dus we weten dat hij Amleth juist als de bedreiging ziet. Nicole Kidman als koningin Gudrún lijkt een rare casting keuze voor een historische epos. Maar zij heeft al veel ervaring met het spelen van femme fatale personages, en ze speelt dit personage eigenlijk meer als een Lady MacBeth dan Gertrude van Hamlet.

Willem Dafoe is natuurlijk een van de beste bijrol acteurs, en aan het begin van de film is hij misschien vijf minuten aanwezig als de hofnar Heimir. Ondanks zijn kleine rol laat hij weer een enorme indruk achter, en voor Shakespeare kenners komt hij later ook weer terug als een leuke easter egg.

Het personage waarvan ik denk dat de meeste kijkers zich mee kunnen identificeren is de tovenares Olga, gespeeld Anya Taylor Joy. Zij is ook geen lieverdje, omdat ze immers samenzweert met Amleth om de mannen van Fjölnir te doden. Maar haar doel is simpel, ze wil haar vrijheid en de veiligheid van Amleth garanderen.

Vloeiende one-takes

Het lijkt erop dat we de laatste jaren beginnen af te stappen van Jason Bourne-stijl actiefilms. Je weet wel, films die teveel chaotische technieken gebruiken: zoals close-ups, shaky cam en snel montagewerk. En dat vind ik echt een positieve ontwikkeling. Een historische epos als deze werkt juist het best wanneer we zoveel mogelijk van een veldslag kunnen zien. Deze film maakt ook gebruik van meerdere lange hijskraan takes, die je een beetje doen denken aan een oorlogsfilm als 1917.

Eén scene die veel terugkomt in de reclamecampagne van The Northman is de aanval op het dorp in Oost-Europa. Hierin vangt Skarsgård een speer, die hij weer teruggooit, om vervolgens over de muur van het dorp te klimmen. En al deze tijd blijft de camera gefocust op hem, terwijl we op de achtergrond de complete aanval zien afspelen.

De film bevat zo wel een aantal van deze one-take actiescenes. En je weet gewoon dat er maanden aan voorbereiding moeten zijn geweest. Maar een valkuil bij films die dit soort fancy camerawerk gebruiken is dat ze vaak het verhaal uit het oog verliezen en uiteindelijk meer om het spektakel draaien. Dat gevoel had ik bij The Northman niet. Afgezien van de inval in het dorp zijn deze lange takes namelijk meestal onzichtbaar. De film is juist zo opgenomen om de actiescenes meer te laten vloeien.

Naast het zorgvuldig plannen van het camerawerk is er ook ontzettend veel aandacht besteed aan de historische authenticiteit. Volgens Eggers zelf is dit waarschijnlijk de meest accurate film over Vikingen. Zo is er zelfs nagedacht over wat voor type hout voor de schepen gebruikt moest worden. Alleen het kapsel va Amleth was misschien niet heel gebruikelijk in die tijd. Eggers vond nou eenmaal dat een meer historisch authentieke bloempotkapsel Alexander Skarsgård niet zo goed stond. De laatste jaren hebben Vikingen in de media sowieso een kleine Renaissance meegemaakt. Dankzij series als Vikings (2013 -2020) en videospellen as God of War (2018) zijn we een beetje afgestapt van de ouderwetse stereotypen die we associëren met Wickie de Viking. Verwacht in deze film dus ook geen gezette vrouw met een gehoornde helm. Natuurlijk houdt ook deze film het beeld in stand dat het Viking tijdperk non-stop draaide om geweld. Maar ja, in een Amleth verfilming kun je ook niet om de moorden heen.

De R-rated Thor

Hoewel The Northman boordevol actie zit zijn de meeste actiescenes nogal kort. Een grote portie van de film is juist toegewijd aan lange gesprekken, of aan Amleth die zijn plannen uitwerkt. Met een draaitijd van meer dan twee uur kan ik me voorstellen dat de film voor sommigen een beetje traag zal zijn. Maar na mijn tweede kijkbeurt merkte ik echt dat ik geen enkel probleem had met het tempo. Elke scene vloeit perfect door naar de volgende.

Wat moderne blockbusters missen is een zekere aura van authenticiteit. We leven in een tijd waarin films letterlijk op een green screen set gefilmd worden, zodat de acteurs bij de postproductie in de film kunnen worden geplakt. Maar zo nu en dan duikt er een originele film op die de conventies van modern Hollywood afbreekt; een film die met zijn echte sets, stunts, briljant camerawerk en slechts een slim gelimiteerde hoeveelheid CGI weer helemaal aanvoelt als een klassieke historische epos. Vorig jaar was dat The Last Duel, en dit jaar is dat The Northman. En helaas dreigt deze film net als The Last Duel een box office flop te worden. Ligt dat aan een slechte reclamecampagne, of is er gewoon geen ruimte meer voor blockbusters die buiten een grote franchise vallen? Ik weet het eigenlijk niet. Nu ik de trailers opnieuw bekijk merk ik dat zeker de tweede trailer behoorlijk goed in elkaar zit. Er moet haast wel een publiek zijn voor een film als deze. Men had dit makkelijk kunnen adverteren als de R-rated versie van Thor! Het enige wat ik kan zeggen is: kijk deze film, als je wilt dat er meer van dit soort verhalen een kans krijgen. Want The Northman is een film die aan de ene kant niet bang is om intelligent en artistiek te zijn, maar zich aan de andere kant ook niet schaamt om je een testosteron gevulde actiefilm te leveren. Het is verdorie The Lion King met Vikingen, beter kan het niet worden!

★★★★1/2

Sandro Algra

VOLG ONS

Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.