Blog | Camera Japan 2020 – Filmfestival in Coronatijd

Waar ik elk jaar naar uitkijk zijn de filmfestival seizoenen. Ik wist dat ik ook dit jaar Camera Japan wilde bezoeken. In mijn blog van de 14de editie kun je lezen hoeveel ik heb genoten van de verschillende kraampjes, workshops en bovenal natuurlijk het filmprogramma. 2020 heeft echter al veel filmevenementen zien sneuvelen. Het is al een hele prestatie dat Camera Japan zijn vijftiende editie kon vieren in LantarenVenster Theater Lantarenvenster(Rotterdam) en LAB111 (Amsterdam). Maar wat voor festival houd je nog over zonder aanwezige filmmakers en waarbij de bezoekers anderhalve meter afstand moeten houden? Het was een sobere editie, maar zeker geen editie die ik had willen missen.

Sandro Algra kreeg de kans om tijdens het festival te praten met directeur en medeoprichter van Camera Japan: Alex Oost. Dit artikel is een combinatie van een blog en een interview.

Camera Japan 2020 Rotterdam Lantarenvenster (18)

In de meeste gevallen zou het 15de jubileum van een festival aanleiding zijn om er een speciale editie van te maken. De huidige omstandigheden, met een gelimiteerd aantal mensen per zaal, maakten dat echter lastig.

We hadden iets speciaals in gedachten. We hadden ook een beetje een buffer opgebouwd om het wat uitbundiger te vieren, en misschien ook wat extra dingen te doen. Uiteindelijk hebben we dat gebruikt om het festival door te laten gaan. Dingen zijn anders. De capaciteit is kleiner, we hebben een wat kleiner filmprogramma. We hebben een aantal andere dingen aangepast. Maar in de kern is het denk ik hetzelfde. We doen wat we altijd doen: een hele brede selectie van Japanse films vertonen.

Een leeg foyer

Het foyer in Theater LantarenVenster zat vorig jaar nog zo vol dat je lang in de rij moest staan als je een matcha gebakje wilde halen bij een kraam. Dit jaar, toen ik op een zaterdagochtend binnenkwam zag ik slechts twee ongeopende stands (plus de Camera Japan stand), waar later in de middag de sushichef en sake verkoper zouden komen te staan. Toen deze editie zijn tweede week inging waren de overheidsregels rond evenementen alweer aangescherpt. Daarom moest de organisatie snel handelen om die regels na te leven. In LAB111 was je verplicht om je met een mondkapje te verplaatsen.

We wisten sowieso dat er minder stands konden komen, want die ruimte hadden we nodig om de anderhalve meter te waarborgen. Als je meer stands hebt krijg je lange rijen (en dat is ook de bedoeling). We hebben dus besloten om dat te minimaliseren. Japans eten en drinken is immers heel belangrijk voor het festival.

  • Camera Japan 2020 Rotterdam Lantarenvenster (29)

Het was in ieder geval fijn om de sake handelaar Yoigokochi weer terug te zien. 13 jaar geleden hielden zij hun eerste proeverij op Camera Japan, en sindsdien hebben ze ook geen editie van het festival gemist.

Interventions

Een vast onderdeel van het Camera Japan festival zijn de zogeheten Interventions. Dit zijn korte demonstraties waarbij bezoekers van het festival steeds een glimpje krijgen van culturele activiteiten uit Japan. Het grote probleem met de Interventions is echter dat ze voorheen altijd in de foyer werden gehouden, wat in deze tijd niet meer zo’n goed idee is.

In de foyer ging deze keer niet, want als je ze daar vertoont blijven mensen staan om te kijken. We willen juist doorstroom in de foyer. Dus toen hebben we besloten daar geen Interventions te doen. Maar helemaal niks doen leek ons ook niks. Dus we hebben een aantal verplaatst naar de zaal (onaangekondigd). Dus dan is het een leuke verassing voor mensen voordat de film begint.

  • Camera Japan 2020 Rotterdam Lantarenvenster (5)

Een terugkerende Intervention van voorgaande jaren was de live kalligrafie demonstratie van Lanka Abe. Zij geeft ook kalligrafie workshops op het Camera Japan festival, en sinds de pandemie kun je online cursussen van haar volgen.

Het filmprogramma

Individueel kijken we of het leuke films zijn, en of ze iets over Japan zeggen. De artistieke kwaliteit: soms bij jongere filmmakers hoeven het niet perfecte films te zijn, maar zit er wel genoeg in om het interessant te houden. Als je ze allemaal zou kijken krijg je in ieder geval een goed beeld van de Japanse cinema. Dat is de insteek, het moet divers zijn.

Talking the Pictures | 126 minuten

Camera Japan Talking the Pictures

Films die over de filmgeschiedenis gaan spreken mij sowieso altijd aan. De Japanse filmindustrie is op dat gebied wel erg uniek. In de tijd van de zwijgende film werden voorstellingen daar live begeleid door een speciale verteller, ofwel een benshi.

Die film werd ruim twee jaar geleden hard gepushed door de benshi die een paar keer bij ons heeft opgetreden. Hij zie: ‘Jullie moeten die film vertonen. De hoofdrolspeler kent jullie festival. Jullie hadden ook zijn eerste film hier vertoond.’. Er zijn heel weinig benshi nog in Japan. Eentje treedt internationaal op, en heeft dus ook bij ons gestaan. Hij heeft ook zelf een kleine rol in deze film.

Een armmoedige jongeman ontsnapt uit zijn crimineel verleden door een baan aan te nemen in een lokale bioscoop. Kan hij eindelijk zijn droom waarmaken om een echte benshi te worden? Kan hij het filmhuis van ondergang redden? Lukt het hem om uit handen van de politie en wraakzuchtige gangsters te blijven? En wie is toch die knappe actrice die het filmhuis bezoekt? Dit lijkt wel erg veel plot voor één film. Maar daarmee is Talking The Pictures afgezien van een ietwat langdradig einde een perfect gestructureerde slapstick komedie en ook een must-see voor hij die interesse heeft in de Japanse filmindustrie.

★★★★☆

Romance Doll | 123 minuten

Camera Japan Romance Doll

Ik zei het vorig jaar al, Japan is maar een raar land wat betreft hun houding tegenover seks. Hoe dan ook zorgt dat voor films met unieke onderwerpen, zoals een drama/komedie over een jonge sekspop ontwerper die zijn toekomstige vrouw ontmoet wanneer zij topless voor hem modelleert. Om haar over te halen voor dit klusje moet hij echter een leugen bedenken, en naarmate hun relatie groeit wordt het steeds lastiger om zijn partner over de aard van zijn werk te vertellen. Tot de helft van de film verwacht je eigenlijk de afloop van een gemiddelde rom-com, maar de verschillende plotwendingen houden het verhaal erg verfrissend.

Ik denk dat een naaktscene voor een [Japanse] actrice of acteur waarschijnlijk funest is voor hun carrière. Dat zullen ze niet zo snel doen, maar dat is ook niet heel anders voor een acteur elders in de wereld. Het is een enorme industrie, en ook behoorlijk geavanceerd zoals je in de film ziet. Het is niet zo dat je tegen je familie zegt: ‘Ik ga even naar de sekswinkel om een nieuwe pop te halen.’ of ‘Ik heb een mooie gekocht op maat voor 1500 euro. ’. Dat ga je in Japan ook niet vertellen. Maar er is wel een subcultuur van mensen die met een sekspop trouwen. Voor zover ik weet is dat niet aan de orde in Nederland.

★★★1/2☆

Short Animation Selection

Net als de voorgaande jaren toont Camera Japan een selectie aan korte films, speciaal geselecteerd door een collega in Japan (Murakami Hiromitsu). In het westen hebben we een heel specifiek beeld van hoe de Japanse animatiestijl eruit hoort te zien. Dat wil echter niet zeggen dat alle animators in Japan de karakteristieke ‘anime’ stijl aanhouden. Je moet eigenlijk ook zulke experimentele shorts kijken om een goed beeld te krijgen van de variëteit aan animatie die uit Japan komt.

We mogen het beslist geen anime noemen. Strikt genomen betekent anime gewoon animatie in het Japans. Maar inmiddels heeft anime de betekenis genomen van een bepaalde stijl van animatie. Animatie die we hierin vertonen kunnen verschillende stijlen van animatie zijn.

Indrukwekkend aan deze selectie is dat geen ene film op de ander lijkt, en daarom kan ik ze het best elk een aparte beoordeling geven.

Castle zou ik beschrijven als een rorschachtest die zijn eigen leven gaat leiden. Deze zwart-wit short is mooi gemaakt, maar het is meer een animatie experiment dan een verhaal. De focus ligt op de beweging die gecreëerd wordt bij de inktkwast stroken, waar we uiteindelijk een middeleeuws Japans kasteel uit voort zien komen.

De derde short, Balloon Catcher, was meteen al een van de sterkste films van het programma. In een maatschappij waar de meeste mensen een ballonnenhoofd hebben is een man met een bijl op zijn schouders gevreesd. Met de waterverf kleuren lijkt het op de droomwereld van een surrealistische schilder. En in 7 minuten weet de film ook een mooie boodschap over discriminatie over te brengen.

Dreams into Drawing vertelt het verhaal van hoe de getalenteerde artiest Kuwata Keisai 200 jaar geleden zijn inspiratie haalde uit dromen. Hij droomt over een vis die op de hakblok om zijn leven smeekt, en hij droomt ook over een valk die voor zijn raam poseert. Het is een charmante short voor liefhebbers van klassieke Japanse kunst.

Het programma eindigde met mijn favoriete short uit de reeks. A Japanese Boy Who Draws draait om het leven van een aspirant manga artiest. We volgen zijn leven van kleine jongen die anime personages tekent tot een manga artiest in een quarter life crisis. Een briljante keuze in de manier waarop het verhaal wordt verteld is hoe de tekenstijl van de film evolueert naarmate de hoofdpersoon in een nieuwe fase van zijn leven stapt. Als iemand die zelf veel heeft getekend herken ik me heel sterk in de manier waarop je interesses veranderen, en hoe je soms je passie kunt verliezen voor je grootste jongensdromen. Deze short kan ik aanraden aan iedereen die van manga en tekenen houdt.

  • CASTLE van MIYAJIMA Ryotaro | 5 min | ★★★☆☆
  • Turtle’s Stroll van MATSUOKA Minori | 3 min | ★★★☆1/2
  • The Balloon Catcher van KANEKO Isaku | 7 min | ★★★★1/2
  • Mekakure van NONAKA Akifumi | 6 min | ★★★1/2☆
  • Our House van MURATA Caori | 5 min | ★★★☆☆
  • Boy with Child van KAWAKAMI Yoshiro | 10 min | ★★★★☆
  • Shumshu van OKAWARA Ryo | 13 min | ★★★★1/2
  • LOCOMOTOR van KANEKO Isaku | 7 min | ★★★1/2☆
  • Dreams into Drawing van YAMAMURA Koji | 11 min | ★★★★1/2
  • A Japanese Boy Who Draws van KAWAJIRI Masanao | 23 min | ★★★★★

Conflagration + Guest Lecture | 91 minuten

Camera Japan Conflagration

Ik was behoorlijk verbaasd toen ik bij de speciale lezing hoorde over het verhaal van Mishima Yukio, maar wat me nogal het meest verbaasde was dat ik nog niet eerder van dit figuur had gehoord. Het is dit jaar 50 jaar geleden dat deze nationalistische filosoof en militieleider een einde aan zijn leven maakte via ritueel zelfmoord, na een gefaalde couppoging om de naoorlogse grondwet van Japan ongedaan te maken.

Maar naast flamboyante conservatieve denker stond Mishima vooral bekend als een van Japans belangrijkste schrijvers uit de 20ste eeuw. Daarom was het 50ste jubileum van zijn dood een mooie gelegenheid om de 1958 verfilming van zijn boek The Temple of the Golden Pavilion te tonen.

  • Conflagration | Mishima Yukio 1

Dr. Ivo Smits geeft een lezing over Mishima Yukio.

Een jonge Boeddhistische monnik wordt verdacht van brandstichting in ‘Het Gouden Paviljoen’, een van Kyoto’s meest iconische gebouwen. Hoe deze verlegen stotterende jongen tot zo’n daad werd gedreven zien we in een zeer ongemakkelijk anderhalf uur, waarbij zijn mentale gezondheid stap voor stap verslechtert. Conflagration is een trage, maar daarmee niet minder spannende, karakterfilm die het publiek uitdaagt om de antiheld van het verhaal onder de loep te nemen en zelf conclusies te trekken over de motivatie achter zijn misdaad.

★★★★☆

On-Gaku: Our Sound | 71 minuten

Camera Japan On-gaku Our Sound

Alex Oost vond het zelf verassend dat On-Gaku: Our Sound door het publiek gekozen werd tot de favoriete film van de 15de editie van Camera Japan. Na alle horror, komedie en romantische drama’s die dit jaar vertoond werden zagen veel bezoekers toch wat speciaals in deze bizarre animatiefilm over drie leeghoofden die impulsief besluiten om een band te beginnen (en ze weten zo weinig van muziek af dat ze een gitaar niet eens van een basgitaar kunnen onderscheiden!).

Ik heb veel soorten anime gezien, maar ik moet zeggen dat deze film een van de meest unieke animatiestijlen heeft. Het lijkt soms zo weinig op een typische anime dat het me niet zou verbazen als de makers ook geïnspireerd waren door westerse animatie zoals Yellow Submarine. Toen de band heel nonchalant de straat overstak in Abbey Road-stijl was de knipoog in ieder geval wel duidelijk. En de hoofdpersoon lijkt met zijn deadpan staar en wereldvreemdheid net een figuur uit Beavis & Butthead.

Ik weet dat de film is gebaseerd op degene die de manga heeft gemaakt, en dat hij er zeven jaar over heeft gedaan. In die zin is het behoorlijk uniek, hij heeft nagenoeg alles gedaan in die film. Het is vooral gefinancierd door crowdfunding. Dat is bijzonder. Animatie is immers behoorlijk prijzig, en tijdrovend.

Ik denk dat het erg herkenbaar is als je ooit met muziek bezig bent geweest, als je ooit in een bandje hebt gezeten. Dat is een feest van herkenning.

★★★★☆

Op naar een completere editie

Nadat veel evenementen dit jaar zijn geannuleerd ben ik in ieder geval blij dat een van de leukste filmfestivals van Nederland op de een of andere manier toch gehouden kon worden. En het kwam net op tijd, want als het enkele weken later was gepland dan was het feest helemaal niet doorgegaan.

Camera Japan 2020 Rotterdam Lantarenvenster (1)

Het filmprogramma was net als alle voorgaande jaren weer buitengewoon sterk. Wat ik echter miste was het ‘festival’ gevoel, wanneer je lange rijen moet vormen tussen dichtbebouwde kraampjes en in een zaal zit waar elke stoel bezet is. Het was leuk om een praatje te doen met de mensen van de sake kraam, maar ik hoop zoals bij voorgaande jaren ook nieuwe mensen te ontmoeten. Daarom is het nu wellicht tijd om te overwegen of je het Camera Japan festival zelf wilt steunen. Dat kan namelijk door lid te worden van de Kurabu. De afgelopen jaren heeft Camera Japan wegens gebrek aan subsidie dit namelijk opgezet om via een vorm van crowdfunding actief te kunnen blijven.

Ja, ik weet dat we het dit jaar niet zo goed gaan doen vanwege een beperkte capaciteit. We hebben een aantal kostenbesparingen doorgevoerd, maar dat is nooit genoeg voor een festival. Dus we kunnen de inkomsten van de Kurabu beter gebruiken dan ooit.

Ik hoop omdat ze Camera Japan willen ondersteunen, zodat we langer blijven bestaan. En ik hoop met de Kurabu ook meer te doen dan geld binnenhalen, dat je ook mensen aan het festival kan binden. Ik hoop dat we ooit een Kurabu borrel kunnen organiseren om leden met elkaar in contact te brengen. Dan komt daar weer iets moois uit.

Tot volgend jaar dan maar, en laten we allemaal hopen dat de 16de Camera Japan weer een completere editie wordt.

Sandro Algra