Terugblik Universal Monsterfilms | Deel 2: Frankenstein
Net als Dracula is Frankenstein van Universal een film met ongekende invloed. Zoals gebruikelijk met de vroege Universal monsterfilms is dit niet de meest trouwe verfilming van Mary Shelley’s roman, maar toch is Boris Karloff met schroeven in zijn nek het eerste waar je aan denkt bij de naam Frankenstein. Toch merk ik dat er behoorlijk wat misverstanden bestaan rond de Frankenstein films, waaronder het feit dat de naam Frankenstein vaak toegewezen wordt aan het monster in plaats van aan de wetenschapper. Men associeert toch heel veel “verstrooide wetenschapper” clichés met de Frankenstein films. Deze films zijn eigenlijk zo legendarisch dat jonge mensen eerder bekend zijn met de invloed die ze hebben gehad op popcultuur dan met de films zelf. Mijn kennis van het Frankenstein verhaal kwam voorheen eigenlijk voornamelijk van de film Mary Shelley’s Frankenstein (1994) en de parodie Young Frankenstein (1974). In dit tweede deel van de blog bespreek ik de tweede Universal monsterfilm: Frankenstein, en ook de gerenomeerde sequel The Bride of Frankenstein.
Lees ook het eerste deel van deze blog voor Dracula
Frankenstein (1931)
Terwijl ik Dracula niet bijzonder interessant vond qua regie en camerawerk kan ik dat gelukkig wel zeggen van Frankenstein. Deze film voelt veel minder gedateerd aan. Oké, er wordt nog altijd amper gebruik gemaakt van muziek. Maar toch is de hele film doordrenkt met sfeer. De make-up van het monster van Frankenstein ziet er om te beginnen nog steeds goed uit. De scene waarin Henry Frankenstein (Victor Frankenstein in het boek) het monster reanimeert blijft iconisch vanwege zijn briljante camerahoeken en geluidseffecten. Het is ook belangrijk om te weten dat Mary Shelley in haar boek niet heel duidelijk beschrijft hoe het monster tot leven komt, er wordt nooit gesproken over elektriciteit. En de eerdere Frankenstein verfilming uit 1910 lijkt juist meer een zwarte magie interpretatie te geven aan dit moment. Maar het feit dat we altijd denken aan een hoge toren, een blikseminslag en ”IT’S ALIVE! IT’S ALIVE!” bewijst nogmaals hoe memorabel de scene uit de film van 1931 is. Het is sciencefiction, maar dan wel met apparatuur uit de vroege 20ste eeuw.
Wat de film verder zo speciaal maakt is de nuance waarmee het verhaal verteld wordt. Misschien heb je nog het beeld in je hoofd van het monster van Frankenstein als een soort zombie die met gestrekte armen voor zich uitloopt en mensen wurgt. In werkelijkheid is het schepsel een onschuldig kind, in het lichaam van een misvormde reus. Hij is letterlijk gisteren geboren. In één van de beste scenes speelt hij langs het water met een klein meisje. Het is een moment dat volledig onschuldig begint, maar een heel donker afloop heeft. Dit is ook een van de vele stukken uit de film die al snel wegens censuur verwijderd zouden worden. Het monster is een tragisch personage, en daarom is het maar goed dat deze scene later gerestaureerd kon worden. Ik zie Frankenstein ook minder als een horrorfilm en meer als een tragedie.
Als kind deed ik altijd een imitatie van Igor, de gebochelde lab assistent van Frankenstein die altijd “Yes master!” roept. Maar wacht, was het niet de slaaf van Dracula die dat riep? Zo herinner ik het mij uit tekenfilms. Het is eigenlijk vrij simpel. “Yes master!” is oorspronkelijk de catchphrase van Renfield, de slaaf van Dracula (en van Gollum, voor de Lord of the Rings fans). Dr. Frankenstein had geen gebocheld lab assistant, in ieder geval niet in het boek van Mary Shelly. Hij kwam oorspronkelijk pas voor in toneelstukken gebaseerd op het boek, en in de film uit 1931; zijn naam was Fritz, niet Igor, en hij sprak Frankenstein nooit aan met “master”. Fritz is dan weer een ander personage dan Ygor, want Ygor met een ‘Y’ was een man met een gebroken nek die gespeeld werd door Bela Lugosi in Son of Frankenstein (1939) en The Ghost of Frankenstein (1942). Je moet Ygor ook niet verwarren met Igor uit Young Frankenstein, gespeeld door Marty Feldman… want zijn naam spreek je uit als Eyegor. Dus als wij denken aan een gebocheld lab assistent met de naam Igor dan denken we eigenlijk aan een samensmelting tussen al deze personages (behalve Gollum, die niks met dit verhaal te maken heeft), en qua stem en gezichtsuitdrukkingen heeft Igor vaak ook wat invloeden van Peter Lorre. Zo, nu we dit misverstand hebben opgeklaard kunnen we het weer over de films hebben.
The Bride of Frankenstein (1935)
The Bride of Frankenstein staat bekend als een van de allerbeste sequels allertijden. Dus ook al zat deze niet in mijn UHD Blu-ray collectie wist ik dat het niet een film was die ik over kon slaan voor deze kijksessie. Ik was ook zeer onder de indruk van deze film.
Het is heel passend om Frankenstein een vervolg te geven, aangezien de eerste film slechts een deel van het boek verfilmt. Dat opent de deur voor meer onbenutte verhaalelementen, zoals hoe het monster leert praten en ook zijn missie om geaccepteerd te worden en een partner te vinden. En zoals de titel aangeeft pleit hij bij Dr. Frankenstein om een nieuw schepsel te creëren, een levenspartner voor hem. Terwijl het verhaal direct na de climax van de eerste film wordt opgepakt, merk je meteen hoe enorm filmtechniek in een periode van slechts vier jaar is geëvolueerd. Dankzij verbeteringen in montage en gebruik van muziek is The Bride of Frankenstein een film die je ook makkelijk kunt laten zien aan iemand die anders nooit zwart wit films zou kijken.
Deze film werd uitgebracht kort na de invoering van de beruchte Hays Code (1934 -1968). Terwijl de eerste film al slachtoffer was van censuur, zorgde deze film vanaf het begin van de productie al voor ophef uit heel veel verschillende hoeken. Van Godslastering tot verwijzingen naar necrofilie, deze film had voor iedereen wel iets om over te klagen. En toch, ondanks de restricties van de Hays Code, ben ik verbaasd met hoeveel materiaal deze film weg weet te komen. Wanneer het monster gevangen wordt is het lastig om geen parallellen te zien met de kruisiging van Jezus Christus. Dit bewijst nogmaals hoe absurd censuur kan zijn, maar ook hoe filmmakers met een beetje creativiteit altijd wel een weg om de regels heen kunnen vinden.
The Bride of Frankenstein heeft inmiddels ook een 4K restauratie gekregen in de tweede volume van Universals monster collectie. En ik kan deze film niet genoeg aanraden. Het is een perfecte combinatie van horror, drama en zelfs een goede dosis humor. En dit is voordat men de Universal monsterfilms als humoristisch begon te zien.
Hierbij concludeer ik dan het tweede deel van mijn terugblik op de Universal monsterfilms. In het laatste deel bespreek ik The Invisible Man en The Wolf Man.
Sandro Algra
VOLG ONS
Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.
GESCHREVEN DOOR
