Recensie The Godfather Coda: The Death of Michael Corleone | Een tweede kans
2022 markeert het 50ste jubileum van The Godfather filmreeks . Dat vieren wij met een gloednieuwe restauratie van de eerste film, die straks in de bioscopen draait en samen met de complete trilogie op Blu-ray verschijnt. Wat kan ik nu nog zeggen over The Godfather wat niet al lang is gezegd? Nou, Godfather I en II worden gezien als twee van de top tien beste films ooit gemaakt, terwijl deeltje III de zwakke schakel is… de Fredo van de trilogie. Er valt genoeg aan deze derde film te verbeteren. En daarom bracht Francis Ford Coppola ruim een jaar geleden een nieuwe cut uit van The Godfather Part III. Aangezien nog niet iedereen de kans heeft gehad (of de tijd heeft genomen) om Mario Puzo’s The Godfather Coda: The Death of Michael Corleone te zien wil ik in deze recensie deze cut bespreken. Het is geen spoiler-vrije recensie, dus ik raad je aan niet verder te lezen als je nog geen enkele versie van Godfather III hebt gezien. Voor de andere lezers is dit een perfecte gelegenheid om de film een tweede kans te geven.
Titel: Mario Puzo’s The Godfather Coda: The Death of Michael Corleone
Regisseur: Francis Ford Coppola
Cast: Al Pacino, Diane Keaton, Talia Shire, Andy García, Eli Wallach, Joe Mantegna, Bridget Fonda, George Hamilton, Sofia Coppola, Franc D’Ambrosio
Scenaristen: Mario Puzo, Francis Ford Coppola
Genre: Misdaad, drama
Speelduur: 162 minuten
Release: 1990 (originele cut), 2020 (nieuwe cut)
The Godfather Coda: The Death of Michael Corleone | Blu-ray
Bestel jouw Blu-ray kopie op Zavvi.nl
Regisseur / scenarioschrijver Francis Ford Coppola viert de 30e verjaardag van The Godfather: Part III en brengt een definitieve nieuwe bewerking en restauratie uit.
Dit artikel bevat spoilers voor The Godfather filmreeks
Recensie The Godfather Coda: The Death of Michael Corleone
Michael Corleone (Al Pacino) zwoor zich nooit te bemoeien met de criminele praktijken van zijn vader. Hij zwoor de familiezaak naar het rechte pad te sturen. En hij zou hoe dan ook zijn familie tegen elk gevaar beschermen. Er zijn 20 jaar voorbij gegaan sinds de vorige film, en zijn leven is niet verlopen volgens het plan. De Corleones zitten nog steeds met twee voeten in de georganiseerde misdaad. De ouder wordende Michael leidt aan diabetes en aan een schuldgevoel voor het vermoorden van zijn broer Fredo. En ondertussen is de band met zijn familie slechter dan ooit. Maar zijn nieuwe deal met het Vaticaan ziet Michael als de ideale kans om voor goed uit de maffiawereld te stappen. Wat hij niet weet is dat in de kerk zich de machtigste vijanden die hij ooit heeft gekend verschuilen.
Vanaf het begin heeft het verhaal een uiterst interessant opzet. Het was makkelijk geweest om weer een Godfather film te maken waarin de sluwe Michael Corleone zijn maffia rivalen tactisch uit de weg ruimt. In plaats daarvan krijgen we nu een verhaal over inkeer, een verhaal waarin Michael met zijn zonden geconfronteerd wordt. Coppola en Mario Puzo hebben ook altijd volgehouden dat je dit niet zozeer moet zien als de derde film van een trilogie, maar de als de epiloog van de saga. Vandaar ook dat Coppola en Puzo de titel The Death of Michael Corleone wilden aanhouden. Die titel mag dan wel klinken als een grote spoiler, maar thematisch is het inderdaad een betere beschrijving van de film.
Hoe deze film anders is dan zijn voorgangers zie je meteen aan Michael. Zijn zwarte haren zijn vergrijsd en kort geknipt. Pacino had hier inmiddels ook zijn karakteristieke rokersstem. Het eerste grote kritiekpunt van fans is dat Michael niet meer als hetzelfde personage zou aanvoelen. Eerder was Michael een zacht gesproken maar kille moordenaar, die enkel met een dodelijke blik al het lot van zijn vijanden kon bepalen. De oudere Michael is in tegenstelling veel zachter qua karakter. Het is inderdaad een grote ommezwaai, maar ik geloof ook wel dat een maffiabaas na 20 jaar zo erg kan veranderen. Als je de opdracht hebt gegeven om je eigen broer om te leggen dan moet dat toch wel iets met je mentale gezondheid doen.
Misschien dat de overgang van de harteloze Don uit de tweede film naar de kwetsbare oude man in de derde film wel wat geleidelijker had gekund. Het had in ieder geval consistenter aangevoeld als Michael aan het begin van de film zich nog als de oude Don had gedragen, om later pas zijn kwetsbare kant bloot te stellen. Wat deze nieuwe cut in ieder geval al beter doet is dat de flashback naar de moord op Fredo aan het begin van de film is weggelaten. Er zijn genoeg scenes die duidelijk maken dat Michael spijt heeft van deze daad, dus dat hoefde er niet vanaf het begin ingehamerd te worden. Dat maakt de scene later in de film, waarin Michael zijn zonden aan een kardinaal opbiecht, ook sterker. Nu begint de film juist met Michael die in het Vaticaan onderhandelt over zijn nieuwe deal. Ook dit is een verbetering. Je weet immers meteen waar de film over gaat, en hoeft niet 20 minuten te wachten voordat de rode draad van het verhaal aan de orde komt.
De Godfather cast
Een Godfather film is even memorabel als zijn cast. In een franchise waar per film meer hoofdpersonages sterven dan in een seizoen van Game of Thrones is het knap lastig om steeds weer goede personages te bedenken. Met afstand de beste dynamiek in de film is de relatie tussen Michael en zijn bastaard neefje Vincent (Andy Garcia). Met zijn opvliegerig karakter geloof je meteen dat Vincent de zoon van Sonny is, en dat contrasteert ook mooi met Michaels wijsheid.
De Corleones hebben deze keer meer tegenstanders dan in alle voorgaande films, maar helaas werken niet al deze personages even goed. De rivaliteit tussen Joey Zasa (Joe Mantegna) en Vincent wordt vroeg in de film opgebouwd, maar dit personage is voornamelijk een ‘red herring’ om de werkelijke vijanden te verhullen. Er is een Zwitserse bankier (Helmut Berger), en dan heb je ook Don Lucchesi (Enzo Robutti), misschien wel de machtigste maffiabaas waar Michael ooit tegen heeft gevochten. Wat ik me echter vooral kan herinneren van deze twee personages zijn de creatieve, bijna absurdistische, manieren waarop ze worden vermoord. En dat is zonde, vooral Lucchesi zou meer moeten zijn dan ‘die vent die met zijn eigen bril wordt neergestoken’.
Dan heb je wel weer huurmoordenaar Mosca (Mario Donatone), een man die zonder woorden zeer intimiderend kan overkomen. Met afstand de beste slechterik van de film is toch wel Don Altobello (Eli Wallach). Deze rol is niet heel origineel, hij gedraagt zich immers als een mentor figuur voor Michael om dan vervolgens de familie te verraden. Dat is hetzelfde wat Hyman Roth in de tweede film al deed. Maar Wallach was nou eenmaal een acteur die zo vreselijk veel leven in zijn rollen kon blazen. Met zijn gevoel voor humor en brede grijns weet je maar nooit of je zonder zorgen een wijntje met hem kunt drinken of dat hij je stiekem op zijn dodenlijst heeft geplaatst.
Eén prominent personage dat in deze film ontbreekt is Tom Hagen (Robert Duvall), Michaels geadopteerde broer en de advocaat van de familie. Naar zijn overlijden wordt slechts kort verwezen. Het is niet de eerste keer dat een acteur weigert terug te keren voor een Godfather sequel, in de tweede film waren Marlon Brando en Richard Castellano afwezig. Maar Tom was wel een van de belangrijkste figuren in Michaels leven: zijn laatste broer, de laatste man die hem op zijn plek kon zetten. Zijn afwezigheid voel je gewoon. En de advocaat die hem vervangt (George Hamilton) zegt amper een woord in deze film, ik moest zijn naam voor dit artikel Googlen! In het originele script van de derde film zou Tom de belangrijkste tegenspeler van Michael zijn, hij was oorspronkelijk Michaels contact met het Vaticaan. Robert Duvall vertelde later dat hij sterk de indruk had dat Coppola de derde film vooral wilde maken voor het geld. Daarom eiste ook hij een salaris dat even hoog was als dat van Pacino, wat de studio hem niet wilde geven.
Het klopt dat Coppola geld nodig had om zijn eigen studio American Zoetrope van faillissement te redden. De films die hij in de jaren 80 had gemaakt waren immers niet heel lucratief. Daarom was een derde Godfather film hetgeen wat hij op dat moment nodig had. Dat wil niet zeggen dat hij geen passie in deze film heeft gestopt. Coppola maakte zijn films altijd heel persoonlijk. Slechts drie jaar eerder kwam één van zijn zoons om het leven bij de productie van Gardens of Stone (1987). En zo verliest Michael ook zijn dochter Mary in de climax van deze film.
Dan komen we meteen ook aan bij mogelijk het bekendste kritiekpunt: Sofia Coppola’s acteerwerk als Mary Corleone werd met de grond gelijk gemaakt. Inmiddels is Sofia zelf een gerenommeerde regisseur, dus gelukkig was het geen grote klap voor haar filmcarrière. Maar Francis vergeleek het feit dat zij zoveel kritiek van de film opving met hoe Mary in de film een kogel voor Michael opvangt. Francis werd beschuldigd van nepotisme vanwege zijn keuze om zijn eigen onervaren dochter in zo’n belangrijke rol te casten. Het is bekend dat Mary oorspronkelijk door Winona Ryder gespeeld zou worden, en dat zij enkele dagen voor de opnames uitviel. Daarom moest Francis op het laatste moment een nieuwe actrice zoeken, en hij koos zijn dochter. Als dit nepotisme is dan moet ik zeggen: ja, nepotisme is altijd onderdeel geweest van zijn manier van werken. Hij is een Italiaanse familieman! En meestal werkten deze keuzes ook goed. Zijn zus Talia Shire speelt Connie in alle Godfather films, zijn vader Carmine Coppola componeerde muziek, zijn zoons werkten mee achter de schermen en Francis is ook medeverantwoordelijk voor het lanceren van de carrière van Nicolas Cage, zijn neefje.
Dat te hebben gezegd, Sofia was inderdaad niet goed genoeg om deze rol te spelen. Haar acteerwerk is nou ook weer niet zo hinderlijk als dat van Keanu Reeves in Coppola’s volgende film, Bram Stoker’s Dracula (1992). Maar bij de meer emotionele scenes merk je toch dat ze ervaring mist. Wanneer ze aan het einde wordt neergeschoten zijn haar laatste woorden richting Michael “Dad…”. Wanneer een jonge vrouw wordt neergeschoten is het niet vreemd dat ze uit wanhoop haar vader roept, maar de manier waarop ze dit zegt komt eerder over als een meisje dat lichtelijk verward is in plaats van dat ze haar laatste woorden uitspreekt.
Een andere reden dat Sofia zoveel kritiek te verduren kreeg heeft denk ik te maken met Mary’s incestueuze relatie met Vincent. Dit subplot is voor velen een beetje ongemakkelijk, want het lijkt alsof we als kijkers deze relatie horen toe te juichen. En naast dat ze neef en nicht zijn hebben Mary en Vincent ook geen sterke chemie. Je zou echter wel kunnen zeggen dat Mary deze relatie aangaat om op haar manier zich tegen haar vader af te zetten, net als hoe haar broer Anthony (Franc D’Ambrosio) tegen Michaels wensen in een muziekcarrière volgt. Daarmee doen Michaels kinderen wat hem nooit gelukt is: hun vader afwijzen.
Laatst maakte Nicolas Cage bekend dat hij zijn oom had gevraagd om de rol van Vincent te spelen. Die keuze was misschien wel iets té toepasselijk geweest, aangezien hij in werkelijkheid een neef is van Sofia. Ik neem aan dat Francis zijn nepotisme niet zó ver reikte.
Een bovengemiddeld goede maffiafilm
Wat is er gebeurd? Waarom is de derde Godfather niet het meesterwerk dat zijn voorgangers waren? Die vraag stelt men zich al jaren. Of het nou lag aan uitvallende acteurs, conflicten met de studio of een gehaaste post-productie… er is niet één verklaring voor te bedenken. Nu Coppola de kans heeft gekregen om zijn film te herzien vroegen velen zich natuurlijk af: kon hij nieuw leven hierin blazen, zoals Ridley Scott dat heeft gedaan voor Blade Runner en Zack Snyder voor Justice League? Als je zo’n radicale verandering verwacht wordt je waarschijnlijk teleurgesteld. Zelfs de beste editor kon uiteraard niet Robert Duvall en Winona Ryder terug in de film stoppen. Zie dit als een cut met subtiele verbeteringen. Hoewel, er is wel één gedeelte in de film dat ik zelf sterker vond in de originele cut. Nadat Mary in Michaels armen sterft zagen we namelijk een montage waarin Michael met verschillende vrouwen danst: Mary, Apollonia en Kay. The Godfather Coda eindigt enkel met de flashback waar Michael met Mary danst. Uiteraard staat deze relatie centraal in de film. Maar de paralellen tussen de verschillende relaties vond ik nou juist zo sterk. Michael verliest keer op keer de belangrijkste vrouwen in zijn leven. En dat is waar de titel The Death of Michael Corleone op slaat. Het is meer een spirituele dan een fysieke dood.
De imperfecties in de derde Godfather film zijn voor mij nu duidelijker dan ooit te zien. En toch blijf ik volhouden dat dit een bovengemiddeld goede maffiafilm is. Het is prachtig gefilmd, heeft een heel interessant plot, de soundtrack is net zo episch als in de eerste twee films en het hele conflict in het operahuis aan het einde is gewoon de ideale climax. Het was een briljante keuze van Coppola om het geweld van de maffiaoorlog te plaatsen tegenover de opera Cavalleria rusticana. Dit voelt allemaal aan als een grootser en ambitieuzer variant op de doping scene van de eerste film.
Misstappen zoals het casten van Sofia Coppola zijn jammer. Toch vond ik uiteindelijk niet dat zij de film verpest. Mary’s relatie met Michael is nog altijd geloofwaardig, en dat is waar het uiteindelijk om draait. Je moet door deze imperfecties heen kijken om de film te kunnen waarderen voor wat het is. Dus als jij dit jaar de nieuwe Blu-ray boxset in huis haalt voor een Godfather marathon dan heb je meteen ook de keuze tussen twee cuts: The Godfather Part III of The Godfather Coda: The Death of Michael Corleone. Ik zou voor de tweede optie gaan. De film is geen meesterwerk zoals zijn voorgangers, maar wel een bevredigende afsluiter.
★★★1/2☆
Sandro Algra
Lees ook de blog Het Godfather III effect | Kunnen slechte films met de tijd beter worden?
VOLG ONS
Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.
GESCHREVEN DOOR
