Film remasters | Wanneer zien we Dragon Ball in 4K? (Sandro Algra)

Waar kan ik de hele Dragon Ball reeks in HD kopen? Op die vraag bestaat helaas geen simpel antwoord. Alle grote Hollywoodfilms krijgen tegenwoordig een 4K release. En toch heeft een van de grootste anime reeksen aller tijden nog altijd geen volledige HD remaster gekregen. Waarom? Ik klink misschien als een neerbuigende nerd als ik dit zeg, maar ik denk dat dit deels komt doordat een groot deel van de distributeurs en fans deze franchise niet echt begrijpt. Hiermee bedoel ik dat men niet een sterk referentiekader heeft van hoe Dragon Ball hoort te klinken of eruit hoort te zien. En dat zal voor een groot deel liggen aan de reeks ondermaatse releases van de afgelopen jaren. Laten we in deze blog daarom analyseren hoe de ideale remaster van Dragon Ball in 4K eruit zou moeten zien.


Voor terminologie over HD remasters, lees de blog over goede en slechte releases. Lees ook de blog over 4K


Film remasters - Dragon Ball in 4K

Een chaotische geschiedenis van Dragon Ball releases

Zoals ik in mijn blog over goede en slechte film remasters al zei heeft Dragon Ball vooralsnog geen ‘goede’ complete HD remaster gekregen. In Japan heeft Toei Animation de distributierechten van de shows. In het westen zijn we meestal afhankelijk van de Noord-Amerikaanse distributeur Funimation.

Maar wat bedoel ik precies met ‘goede’ remasters? De nieuwe serie Dragon Ball Super (2015 – 2018) is in HD geproduceerd, evenals recente films als Dragon Ball Super: Broly. Deze hebben allen dus geen nieuwe HD remaster nodig. Van de drie klassieke series, dat zijn Dragon Ball (1986 -1989), Dragon Ball Z (1989 – 1996) en Dragon Ball GT (1996 -1997), is DBZ de enige die in HD is geremasterd. Op de internationale markt bestaan er Blu-ray uitgaves van de andere twee shows, maar die zijn naar HD geconverteerd via Image upscaling, wat dus geen volledige remaster is.

Dragon Ball in 4K 2 - Dragon Ball Kai

Dragon Ball Kai is een recut van Dragon Ball Z. Het bevat minder afleveringen voor een sneller tempo, de frames zijn aangepast en de audio is volledig vervangen. Ook is er in verschillende instanties sprake van censuur. Deze show kun je daarom meer zien als een special edition release dan als een remaster van de originele show.

De klassieke Dragon Ball films, die in de jaren 80 en 90 zijn geproduceerd, hebben inmiddels ook de HD behandeling gekregen. Op Zavvi is op dit moment een Blu-ray box te koop, met alle 13 Dragon Ball Z films + de twee TV specials. De beeldkwaliteit is uitstekend, maar er zitten wat haken en ogen aan deze release. Het bevat niet de Japanse intro’s en outro’s. De Japanse audio is wel inbegrepen, maar is niet van hoge kwaliteit. En let ook op dat deze films naar een widescreen formaat zijn bijgesneden, wat niet hun oorspronkelijke aspect ratio was. Met een prijs van 70 Euro (of minder tijdens aanbiedingen) is dit een prima release. Je moet wel een fan zijn van de Engelstalige dub van Funimation, en je moet DBZ liever in widescreen willen zien. Puristen kunnen beter wachten totdat een meer getrouwe release van de films hier te koop is.

Op Zavvi zul je misschien ook DVD’s te koop hebben gezien van DBZ, met een oranje doos en de woorden ‘Digitally Remastered’. Dit betreft de release van DBZ die onder fans bekend staat als de Orange Brick sets. Het wordt ook gezien als een van de slechtste releases van Dragon Ball. Funimation heeft bij deze zogenaamde digitale remaster gebruik gemaakt van agressieve ruisonderdrukking, die ervoor zorgt dat de details in de tekeningen verloren gaan. De frames zijn ook onzorgvuldig naar widescreen bijgesneden. Als referentiekader kun je in dit voorbeeld het verschil zien tussen de Orange Brick DVD’s en de Dragon Box.

Het intro van Dragon Ball Z. Dragon Box DVD (links) vs Orange Brick DVD (rechts).

De Dragon Box DVD wordt tot op de dag van vandaag gezien als de ultieme Dragon Ball collectie. Het gaat hier namelijk om een volledige restauratie van de drie klassieke series, en dat zijn bij elkaar maar liefst 508 afleveringen! Toei Animation heeft de originele 16mm tapes gebruikt als bron voor deze restauratie. De afleveringen zijn volledig uncut, en zonder ruisonderdrukking! Helaas is ook deze release niet perfect. Er was geen uitgebreide kleurcorrectie toegepast, en het filmmateriaal was al deels verkleurd. Daarom zien de huidtinten er soms te roze uit, en de blauwe lucht te groen. De Japanse audio klinkt helaas ook hier erg gemoffeld. Het lijkt er namelijk op dat Toei de originele audio masters heeft afgedankt, dus moesten ze gebruik maken van grijsgedraaide kopietjes voor deze remaster.

10 jaar geleden leek het er wel even op dat de westerse fans een volledige Dragon Ball Z remaster in hoge kwaliteit zouden krijgen. De zogeheten Level Sets van Funimation waren weliswaar restauraties van derde generatie 16mm film, en toch was deze remaster qua beeld superieur aan de Dragon Box. Helaas verkochten deze uitgaves niet goed, en de stekker werd uit het project getrokken na slechts 2 sets. Fans liggen er nog steeds wakker van. Dit was namelijk DE kans om een goede DBZ collectie in HD te hebben.

Het team achter de Dragon Ball Z Level sets vertelt over het restauratieproces.

In 2019 werd onze hoop herleefd. Funimation kondigde de Dragon Ball Z 30th Anniversary Collector’s Edition aan. Maar opnieuw was men teleurgesteld. Deze release had weliswaar een 4:3 aspect ratio, maar het beeld was ingezoomd. Daarmee is dit fullscreen beeld dus niet daadwerkelijk fullscreen. De ruisonderdrukking is niet zo onzorgvuldig toegepast als in de Orange Brick DVD’s. Maar het zorgt er alsnog voor dat de show er soms uitziet alsof het met waterverf is geschilderd. En misschien heb je sinds eind vorig jaar ook een reeks steelbook uitgaves van DBZ in online shops gezien. Dit betreft echter uitgaves van dezelfde remaster die gebruikt was voor de eerdere Collector’s Edition. De steelbooks zijn simpelweg een gave her-verpakking van een bestaande lage kwaliteit remaster.

Wat leren we van deze chaotische geschiedenis aan releases? Een grote studio kan dan wel al het geld, talent en materiaal ter beschikking hebben. Maar dat garandeert niet altijd de beste release van een tv-serie. Opbrengsten zijn voor bedrijven nou eenmaal belangrijker dan de kwaliteit van hun product. Dat is evident aan het feit dat we in het westen meestal alleen releases van DBZ krijgen, de populairste van de series. DB en DBGT krijgen ondertussen amper aandacht op de westerse markt, en daarom kunnen wij voorlopig enkel rekenen op afleveringen van DVD kwaliteit.

Broadcast audio en fan synchronisaties

Dus Toei Animation had niet voorzien dat wij 30-40 jarige millenials nog steeds geobsedeerd zouden zijn met onze favoriete jeugdserie? Misschien heeft men daarom de audio masters van de series niet bewaard voor een Blu-ray release. Maar om eerlijk te zijn tegen Toei, oude masters weg doen is iets wat erg veel bedrijven vroeger deden. Masters van tv-series werden niet altijd gezien als tijdloze kunstwerken die bewaard moesten worden voor de toekomstige generaties, maar meer als dure filmblikken met recyclebaar materiaal. De BBC was 50 jaar geleden nog berucht om zijn beleid waarbij de masters van tv-series werden gewist. Van Doctor Who (1963 – 1989) bestaan bijna 100 afleveringen niet meer. Het had niet veel gescheeld, of de masters van Monty Python’s Flying Circus (1969 – 1974) waren er ook niet meer geweest. Toen de Monty Python komediegroep hoorde wat de BBC met hun serie van plan was te doen kwamen ze snel in actie om de tapes uit het gebouw te smokkelen. Kun jij je dat voorstellen? Monty Python’s Flying Circus wordt inmiddels gezien als een van de beste komedieseries aller tijden! Was dit ook zo geweest als de afleveringen niet meer hadden bestaan?

De audio van Dragon Ball was echter niet altijd zo slecht als nu. Toen de afleveringen op Japanse tv debuteerden was alles nog in goede staat. En gelukkig hebben genoeg kijkers hun videobanden uit die tijd bewaard. TV opnames uit Japan geven ons een goede indruk van hoe het geluid van de series oorspronkelijk klonk. Inmiddels hebben fans ook genoeg materiaal verzameld om alle 508 afleveringen van DB, DBZ en DBGT te reconstrueren. Deze ‘Broadcast audio’ is vervolgens gesynchroniseerd met de beelden van de Dragon Box DVD’s. Dit is waarschijnlijk ook de beste manier om Dragon Ball in het Japans te kijken. In de vergelijkingen hieronder hoor je duidelijk het verschil tussen de officiële audio en de gerestaureerde Broadcast audio.

Het intro van een aflevering uit Dragon Ball. De audio wisselt hier constant tussen Dragon Box DVD audio en Broadcast audio.

Een scene uit Dragon Ball Z. Het eerste voorbeeld bevat de audio uit de Dragon Box DVD’s. Het tweede voorbeeld bevat Broadcast audio.

Maar niet iedereen wil Dragon Ball in het Japans kijken. Veel Westerse fans zijn opgegroeid met de Funimation dub van DBZ uit de jaren 90. Deze dub werd op tv uitgezonden met een geheel nieuwe soundtrack, bekend als de Bruce Faulconer soundtrack. In Japan werden de eerste twee series uitgezonden met muziek van de recent overleden componist Shunsuke Kikuchi. De bombastische orkestrale composities van Kikuchi hadden veel weg van soundtracks uit jaren 70 Kung Fu films. De Faulconer soundtrack leunt daarentegen veel op rock, gemengd met elektronische muziek. De toon van de Funimation dub van DBZ is hiermee zo anders dat je het bijna kunt zien als een compleet andere show. Hiermee is het niet de meest getrouwe release van DBZ, maar het heeft wel emotionele waarde voor veel fans. Voor westerse fans is de Faulconer soundtrack jammer genoeg ook niet onderdeel van de meest recente Blu-Ray releases. Daarom moeten ook zij hun eigen fan edits maken om de audio te synchroniseren.

De fan scans van Dragon Ball in 4K

In mijn blog over 4K besprak ik of het de moeite waard is om alle films en series de UHD behandeling te geven. Net als de woorden ‘digitally remastered’, ‘uncut’ of ‘widescreen’ wordt ‘4K’ veel te vaak ingezet als een marketing truc. Niet alle films zullen profiteren van een 4K release. Vandaar ook de vraag: is Dragon Ball in 4K wel de moeite waard? Of 16mm film überhaupt UHD remasters nodig heeft is een discussiepunt. Maar de algemene consensus is dat 16mm qua kwaliteit tussen 2K en 4K inzit. Van Dragon Ball in 4K moeten we dus niet dezelfde kwaliteit verwachten als een restauratie van een anime film als Akira (1988). En de audio van de klassieke series is tot aan DBGT slechts in mono formaat uitgezonden, dus we kunnen bij een release ook niet rekenen op een Dolby Atmos mix.

Toch denk ik dat een 4K scan ons een kwaliteit kan opleveren die hoger is dan wat we tot nu toe van Dragon Ball hebben gezien, zelfs als men het daarna in 2K of slechts Full HD uitbrengt. Een goede kleurcorrectie en geen gebruik van ruisonderdrukking zal al een wereld van verschil uitmaken. En met gebruik van HDR en WGC zullen de kleuren pas echt tot hun recht komen, met name de hand geschilderde achtergrond artwork.

Ook met beeldrestauratie hebben fans zich druk bezig gehouden. Eerder dit jaar verschenen beelden op Youtube van zeldzame fan gemaakte scans van 16mm film. Hoe fans aan deze films komen? Waarschijnlijk gaat het hier ook om afgedankte film kopietjes die Funimation ooit in bezit had. Hoe dan ook geven deze scans ons een piepklein voorproefje van hoe een goede release van Dragon Ball in 4K eruit zou kunnen zien.

Twee voorbeelden van fan gemaakte 16mm film scans | Dragon Ball in 4K

Dit zijn uiteraard onbewerkte scans, maar zelfs deze zien er al beter uit dan elke officiële release tot nu toe. Wat ze nog kunnen gebruiken is een goede kleurcorrectie. Kun jij je voorstellen dat fans met dergelijk materiaal een complete aflevering zouden kunnen restaureren?

De originele animatiecellen van Dragon Ball kunnen eventueel als referentie materiaal gebruikt worden voor een restauratie. Veel van deze animatiecellen zijn voor fans te verkrijgen. Zo is er op Ebay een selectie te koop.

Hoe ziet de ideale Dragon Ball release eruit?

We hebben dus gezien op welke manieren Dragon Ball van een goede HD of UHD remaster zou kunnen profiteren. Hoe moet men deze remaster dan aanpakken? Wat we nodig hebben is een team met dezelfde toewijding als de mensen die de DBZ level sets hebben gemaakt. Het belangrijkste is dat wij allereerst een goede remaster hebben met de juiste kleurcorrectie, maar zonder widescreen formaat of ruisonderdrukking (of op z’n minst een acceptabele vorm van ruisonderdrukking). Er zullen dan sowieso fans zijn die widescreen juist missen, maar daarvoor bestaan fan edits immers. En je kunt bij moderne tv’s overigens ook op een knopje drukken om het beeld in te zoomen zodat alles op je scherm past, dus er is echt geen reden om het beeld voor een Blu-ray release bij te snijden naar widescreen.

Voor de audio restauratie kunnen Funimation en Toei Animation gebruik maken van de Broadcast audio. Deze bestanden circuleren sowieso al op het internet, dus het zou raar zijn als ze dit niet zouden implementeren. Vooralsnog hebben afgezien van enkele medewerkers in Funimation hier geen interesse in getoond. Als de bedrijven deze audio niet gebruiken zullen fans hun eigen edits blijven maken. Tja, als Toei piraterij wil voorkomen kunnen ze beter zelf deze opnames in officiële releases stoppen, toch?

En dan heb je ook de fans van de Engelstalige dub die graag DBZ met Funimations Faulconer soundtrack willen zien. Ik mag dan geen fan zijn van deze dub, maar het heeft zoals ik eerder zei historische en emotionele waarde. Als alternatieve audiotrack zou dit ook in een nieuwe release moeten verschijnen. Zelf ben ik opgegroeid met de Latijns-Amerikaanse dub, dus die mag er wat mij betreft ook op. Het is natuurlijk niet praktisch om elke dub die ooit is gemaakt in zo’n release te verwerken. Maar daarvoor heb je ook streamingsdiensten, die kunnen elke regio van zijn eigen dub voorzien.

Dragon Ball in 4K - Super Saiyan God ritual

In een ideale wereld vechten de bedrijven en Dragon Ball fans niet om auteursrechten. De mensen die om deze franchise geven moeten samenwerken. We hebben gezien dat we niet zomaar de Dragon Balls kunnen verzamelen om de ideale release van de serie tot leven te wensen. We zullen er allemaal voor moeten werken. Toei Animation heeft de originele film masters, fans hebben het geduld om audio- en filmmateriaal te restaureren en Funimation heeft de distributierechten hier in het westen. Dus als iedereen elkaars handen vastpakt in een Super Saiyan God ritueel kunnen wij de ideale Dragon Ball in 4K release creëren.

Sandro Algra


Bronnen




VOLG ONS

Wil je de hele week op de hoogte gehouden worden van het laatste nieuws? Houd dan onze pagina in de gaten of volg Entertainmenthoek op Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest. Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rondom je favoriete films en series.

FacebookInstagramPinterestTwitter